jonka imontana001@ikasle.ehu.eu i 10 vuotta sitten
480
Lisää tämän kaltaisia
luonut Stephan Nonnemacher
luonut Stefan St
luonut etxarri altuna begona
luonut Yui Chan
Gaur egun, energia-hornikuntza erregai fosilen errekuntzan oinarritzen da batik bat. Petroliotik ateratzen dugu
autoetarako, autobusetarako eta hegazkinetarako erregaia. Gas naturala errez sortzen dugu elektrizitatea,
etxean janaria prestatzeko, gauez argia izateko eta ordenagailua erabiltzeko. Eta gasa erretzen dugu iturria ireki
eta ur beroa izateko.
Ez dituzu motak aipatu...
Ohetik jaiki eta argia pizten dugunean, edo irratia entzunez laranja-zukua prestatzen ari garenean,
edota dutxa bero ederra hartzen ari garenean, ez gara konturatzen zelako luxua den hainbat gauza egiteko aukera
izatea inolako esfortzurik egin gabe. Ez digu ardura ura nola heldu den txorrotara, edo nola berotu den hain tenperatura
atseginera.
Gaur egun, hainbat modutan erabiltzen ditugu naturak eskaintzen dizkigun energia-baliabide horiek, nahiz eta energia-iturrien
erabilera asko aldatzen den herritik herrira.
FISIO NUKLEARRA
ENERGIA NUKLEARRA SORTZEKO PROZESUA
HIDRAULIKOA
ENERGIA-SOBERAKINA DAGOENEAN, URTEGIAK BETE
ZENTRAL HIDROELEKTRIKO HANDIAK
MINIZENTRAL HIDROELEKTRIKOAK
ENERGIA GEOTERMIKOA
BEROKUNTZA-SISTEMA GEOTERMIKOA
BIOMASA
ELEKTRIZITATEA SORTZEKO
BIOMASA ERREGAI GISA
ITSAS ENERGIA
ABANTAILA ETA DESABANTAILAK
OLATUEN ENERGIA
MAREEN ENERGIA
FUSIO NUKLEARRA
FUSIO-ENERGIA
HIDROGENOA
ERREGAI-PILAK
HIDROGENOAREN PROZESUA
HIDROGENOA MEHATZE-ENERGIA GISA
HAIZE-ENERGIA
AEROSORGAILUAK
EGUZKI-ENERGIA
ABANTAILAK ETA DESABANTAILAK
EGUZKI-ENERGIA ELEKTRIZITATEA SORTZEKO
EGUZKI-ENERGIA TERMIKOA
Gurean, erregai fosilak (gas naturala, petrolioa, ikatza) dira energia-iturri nagusiak.
Garraioan (autoetan, hegazkinetan, traktoreetan, etab.), energiaren %97 erregai fosiletatik
dator zuzen-zuzenean, eta berokuntza-sistemetan ere erregai fosilen erabilera da nagusi.
Europak ez dauka petrolio eta gas ereserba handirik, Ipar Itsasoan
dituen erreserba nagusietatik kanpo. Eta horiek munduko erreserben
%1,3 (petrolioa) eta %3,2 (gasa) baino ez dira. Ikatz askorik ee ez duenez
(%3,6), erregai fosilak inportatu egin behar ditu. EAEn kontsumitzen den
energiaren %95 inportatu egiten da.
Horrek izugarrizko mendekotasuna eragiten du,eta norbere politika ekonomikoa
zehaztean inoren erabakien menpe egotea ez da inoren gustuko.
Ikusi dugunez, edozein erregai fosil erretzean beti askatzen da
karbono dioxidoa.
Hortaz, erregai fosilak erabiliz elektrizitatea sortzen dugunean
karbono dioxido isuriak txikiagotzeko modu bakarra da erregai
fosil kilo bakoitzeko ahalik eta elektrizitate gehiena eskuratzea, hau da,
eraginkortasuna handitzea.
Erregai fosilen artean, gas naturala gero eta gehiago erabiltzen da.
Garraiatzeko eta erabiltzeko erraza, merkea, eta beste erregai fosilak
baino garbiagoa da. Epe laburrean, harrikatzean oinarritutako
energia-ekoizpenaren ordezkoa dugu, Europan behintzat.
Petrolioa XX.mendeko urre beltza dugu. Mugak aldarazi
eta gerrak piztu ditu. Herri batzuk aberastu ditu eta,
aldi berean, krisi ekonomikoak ere sortu ditu.
Euskal Herriaren historian, ikatza izan da erregai fosil nagusia.
Izan ere, ikatza izan zen iraultza industrialeko erregai nagusia, ez bakarrik gurean,
baizik eta mundu osoan.
Baina,zoritxarrez, harrikatza merkea bezain zikina da. Harrikatza erretzean, petrolioa edo
gas naturala erretzean baino CO2 gehiago sortzen da, eta berotegi-efektuaren eragile garrantzitsuena
da gas hori.
IRTENBIDE BERRIAK
IKERKETA-ZENTROEK
OHIKO PROZESUAK
KONTSERBAZIO-PRINTZIPIOAK DIOENEZ: ENERGIA EZ DA SORTZEN ETA EZ DA DEUSEZTATZEN;ERALDATU EGITEN DA SOILIK
EDOZEIN GORPUTZETAN ALDAKETAK ERAGITEKO AHALMENA; OBJEKTU EDO GORPUTZEN EGOERA ERALDATZEKO GAITASUNA ETA AHALMENA.
