jonka Ander Larrañaga 3 vuotta sitten
276
Gerrarteko garaia
jonka Ander Larrañaga 3 vuotta sitten
276
Lisää tämän kaltaisia
Gerra ondoren
Hiperinflazioa
Galtzaileen sare sozioekonomikoak desegin
zordunak irabazten atera
zorrek balioa galdu
Bankarrota eraman parte-hartzaile guztiak
galtzaileak
galtzaileek ezin zieten ordaindu
Irabazleak
galtzaileei eskatutako kalte-ordainei esker ordaindu nahi
leporaino zorpetuta amaitu
Gerra garaian
eskulana mobilizatu
ekoizpena planifikatu
kontsumoa errazionatu
hautesleak muturretan bildu ziren, komunisten eta nazionalsozialisten mesedetan.
langabezia izugarria
egonkortasun politikoa
Hazkunde ekonomikoa
Kartzelan zegoela, Mein Kampf liburua idatzi zuen,
Versaillesko Itunen, demokraziaren, komunismoaren eta juduen aurkako liburu bat
Inperioaren nostalgikoak ziren mehatxurik
Eskuin muturra zabaldu zuen bizkarreko labankadaren legenda,
Porrota ez zen militarren akatza, juduen eta sozialisten akatza baizik
Altxamendu komunistei gogor erantzun
Herrialde askotan erregimen autoritarioak
zailago egiten zuten demokrazia ahula gobernatzea
Ondorioz
Eskuineko kolpe militar
Asaldura komunistak
ez zuen gutxiengo arazoa konpondu
Austria Hungariako inperioa:
Lurralde askok gatazka-lurralde bihurtu
Faxismoa
nazionalismo amorratua eta xenofoboa defendatzen zuen
Benito Mussolinik erakunde paramilitar bat sortu zuen, aurrerago Alderdi Faxista bihurtu zena
hauteskundeak irabazi ez bazituen ere, Mussolinik indarraren erakustaldia antolatu zuen
Musolini boterera
30eko urteak
1933an, Hindenburg presidenteak kantziler izendatu zuen Hitler
Weimarko Konstituzioa bertan behera utzi
best alderdiak debekatu ziren
20ko urteak
Alderdi Naziak ez zuen garrantzi handirik
Adolf Hitler estatu-kolpe bat saiatu
talde ultraeskuindar txiki bat zen.
Depresio Handiaren eragina
eragin zion Alemaniari, eta berekin ekarri zituen erdi-mailako klasea pobretzea eta gizartearen krisi moral sakona.
Eskuin-muturrak asmatutako jokaldi makurraren mitoa
sozialisten eta juduen errua zen Lehen Mundu Gerran galdu izana
Versaillesko Ituna gaitzestea,
langabeei diru-laguntzen bidez laguntzea proposatu zuen
langileak kontsumitzaileak ere bazirelako
inflazioa hobe zen deflazioa eta geldialdia baino
ezinbestekoa zen estatuak esku hartzea
obra publikoetan inbertituz
lana hemango baitzien enpresei, eta enpresek langileak kontratatuko baitzituzten
Bi fenomeno heman ziren
langabezia
berrogei milloi langabe zeuden mundu osoan.
Langabe-kopurua izugarri hazi zen:
deflazioa
ondorioz ekoizpen industriala gain behera etorri zen mundu osoan
Prezioak eta soldatak jaistea oso
zergatik
bankuek porrot egin baitzuten bata bestearen segidan
ehunka mila pertsona kalean geratu ziren egun batetik bestera
milaka pertsona sosik gabe geratu ziren.
ondorioak
enpresek ez zuten igoerarik izan irabazietan
saltzen hasi ziren zenbait inbertsore kapitala ahal bezain azkar berreskuratzeko
Ondorioz akzioak jaitsi egin ziren
ekoizpen-ekonomian gutxiago inbertitu zen
kotizazioak igo zituen
maileguak eskatu zituzten
pentsatuz etengabeko igoerei esker kapitala itzuliko zutela
jendea ezagutzen ere ez zituen enpresen akzioak erostera
arrazoiak
Akzioen prezioak gora egin zuen
Aurrez akzioetan sekula inbertitu gabeko inbertsore txikiak burtsako merkatuan sartu ziren
1920ko hamarkadako oparotasunak oinarri ahula zuen.
Kredituen ugaritasunak kontsumoa igo zuen
Europan, kredituen bidez estali zituzten gerrak eragindako hondamendia
Estatu batuak
Alemaniari eta haren gerrakideei dirua utzi
Garaituek
gerraren kalte-ordain garestiak ordaindu behar
Aberastasunaren banaketa ez zen orekatua
goi mailako klaseen
bizimodua erakarri
Nekazariak
gerran zeuden herrialdeak
gerra amaitzean, gora egin zuen ekoizpenak
prezioek hondoa jo
nekazariak lurrak galdu zituzten.
herrialde neutralek
handitu egin zuten lurrazal landagarria
