GIZA JARDUERA ETA INGURUMENA

1- NATURA-BALIABIDEAK

Natura-baliabidea: onura bat lortzeko gizakiak naturatik hartzen duen guztia.

Baliabide berriztagarriak: kontsumitzen diren erritmo berean sor.

Baliabide berriztaezinak: kontsumitzen diren baino askoz ere erritmo motelagoan sortzen.

2- EKOSISTEMEN GAINEKO ERAGINAK ETA GIZA JARDUERAK

Ingurumen-eragin: giza jardueren ondorioz ingurumenak jasaten duen edozein aldaketa

Eragin edo inpaktu onuragarriak

Eragin edo inpaktu kaltegarriak

Atmosferaren gaineko eraginak

Hidrosferaren gaineko eraginak

Lurzoruaren gaineko eraginak

Biosferaren gaineko eraginak

3 eragin mota

Tokikoak

Eskualdekoak

Globalak

3- ATMOSFERAREN GAINEKO ERAGIN KALTEGARRIAK

Berotze globala

berotegi-efektua

Euri azidoa

aintzirak eta basoak kutsatu

hirien monumentuak kaltetu

Ozono-geruzaren murriztea

erradiazio ultramorearen eragina handitu

Hiriko-kutsadura

Smog azidoa

arnasketako gaixotasunak eragin

Smog fotokimikoa

arnasketako arazoak eragin

4- HIDROSFERAREN GAINEKO ERAGIN KALTEGARRIAK

Aldaketak uran

Aldaketak uraren propietateetan

Aldaketak uraren dinamikan

Aldaketak uraren banaketan

Uraren kutsadura

Substantzia ez-organikoengatiko kutsadura

Substantzia organikoengatiko kutsadura

Energia kutsatzaileak

Kutsatzaile biologikoak

5- LURZORUAREN GAINEKO ERAGIN KALTEGARRIAK

Desertifikazioa edo basamortutzea eragin

Higadura errazten duten eraginak

Baso-soiltzea

Baso-sutea

Gehiegizko larratzea

Lurzoruaren kalitatea eta emankortasuna murrizten dituzten eraginak

Kutsadura

Gehiegizko ustiapena

Lurzoruaren galera dakartenak

Giza-jarduerak

6- BIOSFERAREN GAINEKO ERAGIN KALTEGARRIAK

Biodibertsitatea: eremu jakin batean edo planeta osoan diren izaki bizidunen espezie-aniztasuna.

Biodibertsitatearen galeraren kausak

Nekazaritzaren, industriaren eta hirien garapenak

Klima-aldaketa

Espezie exotikoak sartzeak

Espezieen gehiegizko ustiapena

Biodibertsitatearen galera eragozteko neurriak

Habitat eta espezierik garrantzitsuenak babestea

Naturagune babestu gehiago sortzea

Espezie mehatxatuak berreskuratzea

Klima-aldaketaren isurpenak murriztea

Energia berriztagarrien bidez berriztaezinen kontsumoa murriztea

Arrantza eta nekazaritza biodibertsitatearen alde egiteko egokitzea

Landa-garapena eta natura-baliabideen ustiapena uztartuko dituen garapen jasangarri mota bat sortzea

Espezieak eta ekosistemak babesteko legeak aldarrikatzea

Jendea kontzientziatzea

12- ENERGIA-ITURRI BERRIZTAGARRIAK

Eguzki-energia

Eguzki-energia termikoa

Tenperatura baxukoa

Tenperatura altukoa

Eguzki-energia fotovoltaikoa

panel fotovoltaikoak

Abantailak

Agorrezina eta garbia da

Energia merkea ekoizten du

Energia-iturri berriztaezinekiko mendekotasun energetikoa murrizten du

Desabantailak

Ez du beti intentsitate bera

Tenperatura altuko instalazioek lurralde-eremu zabalak behar izaten dituzte

Ezin da metatu

Energia eolika

Abantailak

Agorrezina eta doakoa da

Haize-sorgailuek instalazio- eta mantentze-kostu txikia dute

Desabantailak

Aldizkakoa eta ausazkoa da

Haize-sorgailuak arriskutsuak dira txorientzat

Beste energia-iturri berriztagarri batzuk

Biomasa

Hidraulikoa

Mareena

Geotermikoa

11- BIRZIKLATZEA

Hainbat abantaila

Kutsadura eta zabortegira doazen materialen kantitatea murriztu

Ez dago naturatik lehengai gehiago atera beharrik

Produktu berriak egiteko erabil daitezkeen materialak sortzen dira

Natura-baliabide berriztagarriak eta berriztaezinak babesten dira

Lanpostu berdeak sortzen dira

Ordenagailuen birziklapena

Aukera bat baino gehiago dago: garbigune batera eramatea, berria erosi dugun dendan uztea, edo ireki eta haren zatiak bereiztea gero birziklatu ahal izateko.

10- HONDAKINEN KUDEAKETA

1. Ontziratzea eta biltzea

puntu berdeak, garbiguneak

2. Garraioa

3. Tratamendua

Isurketa kontrolatua

Birziklatzea

Hondakin organikoak konpost bihurtu

Errausketa

Urrezko hiru arauak

Murriztu

Berrerabili

Birziklatu

9- HONDAKINAK

Hondakina: bazterrera utzi den eta ezabatzea komeni den edozein objektu, material edota substantzia.

Motak

Osasun-hondakinak

Hiri-hondakin solidoak

Industria-hondakinak

Nekazaritzako eta abeltzaintzako hondakinak

Hondakin erradioaktiboak

8- GARAPEN JASANGARRIA

Garapen jasangarria: etorkizuneko belaunaldien premiak asetzeko ahalmena arriskuan jarri gabe egungo belaunaldiaren premiak asetzeko gai den garapena

Helburuak

Egungo premiak asetzea

Etorkizuneko premiak asetzea

Garapen jasangarria lortzeko ekintzak

Murriztu

Berotegi-efektua eragiten duten gasen isurpenak

Hondakin kantitatea

Kontsumoa herrialde garatuetan

Energiaren kontsumoa

Natura-baliabideen ustiapena eta kontsumoa

Garatu

Lurralde-politikak

Mantendu

Giza jarduerak

Babestu, zaindu
eta hobetu

Ekosistemen egoera eta biodibertsitatea

7- GAINPOPULAZIOAREN ONDORIOAK

Giza populazioa urtez urte asko handitu

gainpopulazioa edo superpopulazioa eragin

Gainpopulazioaren kontzeptua

lurraldeetako jasate-ahalmena

Gainpopulazioaren ondorioak

Elikagai-eskaria handitzea

Baliabideak agortzea

Pobrezia areagotzea

Ingurumen-eraginak ugaritzea

Pertsonen bizi-kalitateak okerrera egitea

Hondakin kantitatea handitzearekin batera gaixotasunak areagotzea

Ur-eskasia

Berotze globala areagotzea