GIZA JARDUERA ETA INGURUMENA
1- NATURA-BALIABIDEAK
Natura-baliabidea: onura bat lortzeko gizakiak naturatik hartzen duen guztia.
Baliabide berriztagarriak: kontsumitzen diren erritmo berean sor.
Baliabide berriztaezinak: kontsumitzen diren baino askoz ere erritmo motelagoan sortzen.
2- EKOSISTEMEN GAINEKO ERAGINAK ETA GIZA JARDUERAK
Ingurumen-eragin: giza jardueren ondorioz ingurumenak jasaten duen edozein aldaketa
Eragin edo inpaktu onuragarriak
Eragin edo inpaktu kaltegarriak
Atmosferaren gaineko eraginak
Hidrosferaren gaineko eraginak
Lurzoruaren gaineko eraginak
Biosferaren gaineko eraginak
3 eragin mota
Tokikoak
Eskualdekoak
Globalak
3- ATMOSFERAREN GAINEKO ERAGIN KALTEGARRIAK
Berotze globala
berotegi-efektua
Euri azidoa
aintzirak eta basoak kutsatu
hirien monumentuak kaltetu
Ozono-geruzaren murriztea
erradiazio ultramorearen eragina handitu
Hiriko-kutsadura
Smog azidoa
arnasketako gaixotasunak eragin
Smog fotokimikoa
arnasketako arazoak eragin
4- HIDROSFERAREN GAINEKO ERAGIN KALTEGARRIAK
Aldaketak uran
Aldaketak uraren propietateetan
Aldaketak uraren dinamikan
Aldaketak uraren banaketan
Uraren kutsadura
Substantzia ez-organikoengatiko kutsadura
Substantzia organikoengatiko kutsadura
Energia kutsatzaileak
Kutsatzaile biologikoak
5- LURZORUAREN GAINEKO ERAGIN KALTEGARRIAK
Desertifikazioa edo basamortutzea eragin
Higadura errazten duten eraginak
Baso-soiltzea
Baso-sutea
Gehiegizko larratzea
Lurzoruaren kalitatea eta emankortasuna murrizten dituzten eraginak
Kutsadura
Gehiegizko ustiapena
Lurzoruaren galera dakartenak
Giza-jarduerak
6- BIOSFERAREN GAINEKO ERAGIN KALTEGARRIAK
Biodibertsitatea: eremu jakin batean edo planeta osoan diren izaki bizidunen espezie-aniztasuna.
Biodibertsitatearen galeraren kausak
Nekazaritzaren, industriaren eta hirien garapenak
Klima-aldaketa
Espezie exotikoak sartzeak
Espezieen gehiegizko ustiapena
Biodibertsitatearen galera eragozteko neurriak
Habitat eta espezierik garrantzitsuenak babestea
Naturagune babestu gehiago sortzea
Espezie mehatxatuak berreskuratzea
Klima-aldaketaren isurpenak murriztea
Energia berriztagarrien bidez berriztaezinen kontsumoa murriztea
Arrantza eta nekazaritza biodibertsitatearen alde egiteko egokitzea
Landa-garapena eta natura-baliabideen ustiapena uztartuko dituen garapen jasangarri mota bat sortzea
Espezieak eta ekosistemak babesteko legeak aldarrikatzea
Jendea kontzientziatzea
12- ENERGIA-ITURRI BERRIZTAGARRIAK
Eguzki-energia
Eguzki-energia termikoa
Tenperatura baxukoa
Tenperatura altukoa
Eguzki-energia fotovoltaikoa
panel fotovoltaikoak
Abantailak
Agorrezina eta garbia da
Energia merkea ekoizten du
Energia-iturri berriztaezinekiko mendekotasun energetikoa murrizten du
Desabantailak
Ez du beti intentsitate bera
Tenperatura altuko instalazioek lurralde-eremu zabalak behar izaten dituzte
Ezin da metatu
Energia eolika
Abantailak
Agorrezina eta doakoa da
Haize-sorgailuek instalazio- eta mantentze-kostu txikia dute
Desabantailak
Aldizkakoa eta ausazkoa da
Haize-sorgailuak arriskutsuak dira txorientzat
Beste energia-iturri berriztagarri batzuk
Biomasa
Hidraulikoa
Mareena
Geotermikoa
11- BIRZIKLATZEA
Hainbat abantaila
Kutsadura eta zabortegira doazen materialen kantitatea murriztu
Ez dago naturatik lehengai gehiago atera beharrik
Produktu berriak egiteko erabil daitezkeen materialak sortzen dira
Natura-baliabide berriztagarriak eta berriztaezinak babesten dira
Lanpostu berdeak sortzen dira
Ordenagailuen birziklapena
Aukera bat baino gehiago dago: garbigune batera eramatea, berria erosi dugun dendan uztea, edo ireki eta haren zatiak bereiztea gero birziklatu ahal izateko.
10- HONDAKINEN KUDEAKETA
1. Ontziratzea eta biltzea
puntu berdeak, garbiguneak
2. Garraioa
3. Tratamendua
Isurketa kontrolatua
Birziklatzea
Hondakin organikoak konpost bihurtu
Errausketa
Urrezko hiru arauak
Murriztu
Berrerabili
Birziklatu
9- HONDAKINAK
Hondakina: bazterrera utzi den eta ezabatzea komeni den edozein objektu, material edota substantzia.
Motak
Osasun-hondakinak
Hiri-hondakin solidoak
Industria-hondakinak
Nekazaritzako eta abeltzaintzako hondakinak
Hondakin erradioaktiboak
8- GARAPEN JASANGARRIA
Garapen jasangarria: etorkizuneko belaunaldien premiak asetzeko ahalmena arriskuan jarri gabe egungo belaunaldiaren premiak asetzeko gai den garapena
Helburuak
Egungo premiak asetzea
Etorkizuneko premiak asetzea
Garapen jasangarria lortzeko ekintzak
Murriztu
Berotegi-efektua eragiten duten gasen isurpenak
Hondakin kantitatea
Kontsumoa herrialde garatuetan
Energiaren kontsumoa
Natura-baliabideen ustiapena eta kontsumoa
Garatu
Lurralde-politikak
Mantendu
Giza jarduerak
Babestu, zaindu
eta hobetu
Ekosistemen egoera eta biodibertsitatea
7- GAINPOPULAZIOAREN ONDORIOAK
Giza populazioa urtez urte asko handitu
gainpopulazioa edo superpopulazioa eragin
Gainpopulazioaren kontzeptua
lurraldeetako jasate-ahalmena
Gainpopulazioaren ondorioak
Elikagai-eskaria handitzea
Baliabideak agortzea
Pobrezia areagotzea
Ingurumen-eraginak ugaritzea
Pertsonen bizi-kalitateak okerrera egitea
Hondakin kantitatea handitzearekin batera gaixotasunak areagotzea
Ur-eskasia
Berotze globala areagotzea