GIZAKIEN JAKITEKO GOGOA

Hitz artikulatua

Arrazoia

Ondorioak

Hil egingo dela daki.

Ahul jaio

Helburua

Errealitatea ezagutu/Barneratu

Zertarako?

Bizitza ondo antolatzeo

Zoriontzu izateko

Jatorria

Latinezko "sapere" hitzatik dator

Zapore hitzarekin lotuta

Erabilpena

Zentzuen bitartez hartzen dugun informazioa arrazoiaren bitartez interpretatzea da, besteei adierazteko.

Ezagutza iturriak

Bi nagusi

Zentzuak

Gauzei buruzko oinarrizko esperientziak lortzeko

Arrazoia

Esperientzia haiek ulergarri bihurtzeko

Motak

Arrunta

Egunero bereganatu.

Gertatzen dela dakigu, baina ez zergaitiak.

Zientifikoa

Zergatiak bilatu.

Esperientzian eta matematikan oinarrituta dago

Esperimentuak egiten ditu

Frogak emateko

Teknikoa

Zientzian aplikatu

Tresnak sortu

Zientziari erronkak jartzeko.

Artistikoa

Esperientziak, Sentimenduak... adierazi.

Erlijiosoa

Jainkoaz ari da

Sinismenean oinarrituta

Dogmak onartu

Dogma = frogatu ezin den, baina onartu egiten dan baieztapena.

Mitikoa

Nola sortu?

Harridura

Naturaren menpe

Natura ezin kontrolatu

Jakinmina

Erantzunak behar dabez gauzak azaltzeko

Mitoa Sortu

Definizioa

Gauza ezezagunak azaltzeko, gizakiak sortutako kontakizun fantastikoak.

Ezaugarriak

Irudimenean oinarritzen dira

Eurentzat benetako azalpenak ziren.

Anonimoak dira

Anonimoki transmititu

Giza talde batek sortu

Euren pentsamendua adierazi.

Kohesioa adierazi.

Antropomorfikoak dira

Jainkoak giza itxura daukate.

Ipuina fikziozkoa (ez dela benetakoa) da.

Baina mitoa ez, mitoa benetako azalpena delako.

Filosofikoa

Definizioa

Etimologikoki

Filos==> Laguna

Sofia==> Jakintza

Azalpen arrazionalaren bilaketa kritikoa

Azalpen ==> Azalpenak eman

Arrazionalaren ==> Arrazoia erabiltzen dau eta oinarrituta dago

Bilakaerak ==> Galderak erantzutean beste batzuk planteatzen dauzalako

Kritikoa ==> Gauzak aztertzen duelako, eta azalpenak ematen dauzalako, ez dauz dogmak onartzen.

Non eta Noiz sortu?

Grezian sortu, Mileto herrian (K.a VI.Mendean)

Zergatik?

Ez dira izaki fantastikoak agertzen, arrazoian oinarrituta dago

Azalpen hauek forgatu egingo dira

Froga enpirikoa

Zientziak ematen dauzan frogak

Froga arrazionala

arrazoian oinarritutako frogak, baina ezin dira enpirikoki frogatu. (Jainkoaren esistentzia)

Saltoa gertatu mitotik ==> logosera(arrazoiara)

Ondorioz

Gizakiak, mitoak errealitatearekin bat ez zetozela konturatu

Sorreraren

Faktoreak

Ingurua

Mileto herria itsas portua zen eta bertoko gizonak bidaiariak ziren. Horren ondorioz, beste herrialde ezberdinetako pertsona eta pentsamenduekin harremanak izan zituzten, gauzak azaltzeko era ezberdinak daudela ikusirik.

Mirespena/Harridura

Erantzun berri hauek ezagutzerakoan, orain arte emandako azalpenak nahikoak ez direla konturatzen dira eta, mirespena sortuz, zalantzan jartzen hasten dira.

Zalantza

Zalantzaren ondorioz, erantzun egokia ez dutela ezagutzen konturatzen dira.

Jakin Mina

Eta ondorioz, gizakia galdetzen hasten da. Erantzun berriak ematerakoan huts egingo du, baina zerbait berria ezagutzeko nahiak berriz ere ikerketara eramango du.

Aisia/Denbora librea

Garai honetan esklabutza existitzen zen. Lana egiten zuten pertsonak esklaboak ziren. Beraz, gizonezko libreek denbora zuten pentsatzeko, filosofatzeko.

Ezaugarriak

Ezagumendu orokorra eta unibertsala da

Filosofiaren gaia ez dago mugatuta, dagoen guztiaz arduratzen da. Filosofiak gai eta arazo guztiak aztertzen ditu, nahiz eta hauek irtenbiderik ez izan.

Zientziarekin desberdintasuna

Oinarrizko pentsamendua da.

Azken zergatiaz arduratzen da. Zientziak irtenbide zehatza duen errealitatearen atal batez arduratzen diren bitartean, filosofia irtenbiderik ez duten gaietaz arduratzen da

Zientziarekin desberdintasuna

Ezagumendu arrazionala da

Ez da irudimenean, emozioetan, sinismenetan, fedean,… oinarritzen, baizik eta jarrera kritikoan eta logikoan.

Zientziarekin batera

Jakintza Kritikoa da.

Ondo oinarritutako eta antolatutako jakintza bat da eta demostrazioaz baliatzen da. Dogmak ez.

Zientziarekin batera

Helburuak

Ezagutzea

Filosofatzen hasteko beharrezkoa da gure ezjakintasunaz ohartzea (Sokratesen eragina). Dena dakiela uste duenak ezin du ezer berririk ezagutu. Filosofoak jakituria bilatzen du, berak nahi duelako (Erosa).

Zoriontasuna lortu

Jakiteko nahia ez da bakarrik ezagutzeko, baizik eta zoriontasuna lortzeko. Zoriontsua izateko beharrezkoa da jakituria, zer egin behar dugun jakiteko.

Metodoak

Metodo enpiriko arrazionalista.

Zentzuetan eta arrazoian oinarritzen da. Esperientziatik hasten da eta gero, arrazoiaren bitartez azaltzen du.

Metodo enpirikoa

Metodo induktiboa da. Esperientzian oinarrituz, gauza, lege orokorretara heltzen da.

Metodo arrazionalista.

Giza arrazoian oinarritzen da. Batez ere metodo deduktiboa erabiltzen du: legeetatik abiatuz, esperientziara heltzea.