MITOAK APURTZEN GENEROAREN IKUSPUNTUTIK: NESKEN APATIA HEZIKETA FISIKOAREKIKO

“Kirolak gustuko ditudalako.”“Dibertigarriak dira eta horrela burua deskonektatzen duzu.”“Ezberdina delako. Ez duzulako eserita egon behar eta kirola gustuko dudalako.”“Oso inguru lagungarria dagoela iruditzen zait.”“Klaseetatik deskonektatzeko modu bat delako.” “Kirola egitea gustuko dudalako eta klaseen artean lasaitzeko modu egokia dela uste dut.”

“Segun zer egiten dugun.”“Batzuetan. Ekintza batzuk beste batzuk baino gehiago gustatzen zaizkit.”“EZ. Mugitu behar naizelako.”

“Dibertigarria da eta kirol berriak ezagutzen dituzulako.”“Dibertigarriak direlako.”“Interesa jartzen dudalako eta gustatzen zaidalako.”“Kirola gustatzen zaidalako.”

Galdera: “Zer motatako jarduerak uste duzu egiten dituzuela Heziketa Fisikoko klaseetan?”.

(neskak %40, mutilak %19).

(neskak %54, mutilak %75).

(neskak %6, mutilak %6).

Autore asko dira gizartean dauden estereotipoen iraupena markatzen dutenak:(Blandez et al., 2011, Rodriguez Tejeiro et al., 2009 eta Telecyl, 2006)Neskak eta mutilak ados daude; neskei jarduera lasaiagoak gustatzen zaizkiela esatean, eta mutilei lehiakorrak eta bortitzak.Hala ere, nesken artean duda dago neskek nahiago dituztela holako jarduerak esatean.

Galdera: "Neskek nahiago dituzte adierazpeneko jarduerak (dantza, antzerkia, etab.)"neskak %51, mutilak %70

Galdera: "Mutilek jarduera lehiakorrak eta bortitzak nahiago dituzte (futbola, errugbia, etab.)"neskak %91, mutilak %89

Galdera: "Mutilek lehiakortasunari garrantzi gehiago ematen diote."neskak %97, mutilak %89

Galdera: “Klaseko kideek mutilen iritzia gehiago baloratzen dute neskena baino.”Desadostasunak daude neska eta mutilen artean; neskak %20, mutilak %40,5

Talde mistoak nahiago dituzte neskek (%88) eta mutilek (%69), baina mutil batzuk (%50) uste dute edo baliteke diote, nesken parte hartzea jarduera batzuetan jarduera atzeratu ahal duela.Kontraesana dago.

Galdera: “Hizkera, tonu, modu,… berdina erabiltzen du neska zein mutiletara zuzentzeko orduan.”

Bai nesken artean bain mutilen artean gehien eman den erantzuna “gehienetan” izan dela. (neskak %78, mutilak %79).Konparatzen baldin baditugu mutilek esandako zergatiak eta neskek esandako zergatiak ohartuko gara ez daudela ezberdintasunik, guztiek arrazoitzen dute berdinak direla eta horregatik berdin hartzen du kontutan irakasleak.

(neskak %22, mutilak %21).

Galdera kuanti eta kualiak egin zaizkie. Kuantietan ez da ezer bereizgarririk atera, neskak eta mutilak ados daude orokorrean.Kualietan, galdera batean sexoen arteko ezberdintasunak daude.

Galdera: “Irakasleak mutilen iritzia neskena baino gehiago kontutan hartzen du.”

Galdera ezberdinak egin zaizkie irakaslearen tratuaren inguruan, baina ez da deigarririk atera.

Galdera: "Irakasleak heziketa fisikoko klaseetan mutilen aldetik gehiago espero du nesken aldetik baino.”

Jarritako adibideak erakusten dute beste behin estereotipoen indarra. Ematen du beraiek onartu dutela neskak mutilak baino txarragoak izango direla heziketa fisikoan, eta beraien ustez, irakasleak ere hori uste du. Hala ere, jarritako azken esaldia, “mutilek, egiten ditugun kiroletan, hobeagoak direlako”, argi eta garbi erakusten du neska honek dakiela neskak mutilak baino hobeak izan ahal direla jarduera batzuetan, baina kontutan harturik klasean egiten dituzten jarduerak, mutilak izaten dira hobeak.%44,5

%47,5

%52,5

%52,5

Ikusten da garrantzia eman diotela: irudiari, ondo sentitzeari, deskonektatzeari, osasunari

Ezagunen artean, askotan esan ohi da gorputz hezkuntzako irakasleek lan gutxiago egin behar dutela, irakasgai hau, ikasleek gehien nahiago duten irakasgaien artean sartzen delako. Baina benetan hori al da egia? Praktiketan egon ostean, neska batzuk gustora ez egotea ohiko bezala hartu nuen, askotan ematen zen egoera bat zelako. Honen inguruan gehiago ezagutzeko nahian erabaki nuen gai hau aztertzea.

Neskei ez zaie jarduera fisikoa gustatzen eta horregatik heziketa fisikoko klaseei uko egiten diete.Lan honen helburua, topiko hori mahai gainean jarri eta neskek heziketa fisikoko irakasgaiari uko egitearen arrazoi posibleen inguruan eztabaidatzea izango da, hurbiltze lan bat eginez.

-Autokontzeptua-Edukiak-Estereotipoak -Gustuak -Irakaslea: tratua, espektatibak, lengoaia-Taldekatzea

Autokontzeptuaren inguruan esan behar da neskak mutilak baino traketsagoak sentitzeko joera dutela eta batzuk ez dira sentitzen eroso heziketa fisikoko arroparekin. Hau Soler (2006) autoreak esandakoaren zer ikusia izan dezake: neska hauek askotan presio asko sentitzen dute, batzuetan lotsa, baztertzea edota lirainak jasoz. Gainera, inguratzen dieten espektatibak gutxi dira eta konfiantza galtzen dute, ikaskuntza prozesuaren klimatik aldenduz.“Emaitzen” atalean neska bik emandako erantzunak autoreak esandakoarekin erlazionatu ahal da. Hau da autokontzeptuaren inguruan traketsa sentitzen dela esan du baten, honako zergatia emanez:“Lotsa ematen didalako egitea gauzak denen aurrean.”

Telecyl, 2006 eta Blandez et al., 2011 estereotipoen inguruan esaten dutena ebaieztatu da.1. Ikasleei adibideak jartzea eskatu zaienean, ikusi da mutilekin erlazionatzen dituzten jarduerak futbola, saskibaloia edo “liga” direla eta neskekin, aldiz, dantza, aerobika edo malgutasuna dira.Beraz, ikasleek jarduerak generoaren arabera sailkatzeko joera dutela ematen du, genero bereizketa hauek estereotipoekin erlazionatuta daudenak.

Irakasleen espektatiben inguruan Blandez et al.-ek (2011) esaten dutena baieztatzen da.Ikusi dutelako Bigarren Hezkuntzako ikasleek nabaritzen dutela irakasleak gutxiago exijitzen dietela neskei gaitasun fisikoak ebaluatu behar dituenean, indarra edo erresistentzia modukoak. Kasu honetan berdina gertatu da Olabide Ikastolako ikasle hauekin; beraien erantzunak irakurri ostean ikusten da irakasleak neskengandik gutxiago espero izateko joera duela, edo behintzat hori da ikasleek emaitzetan islatu dutena.Aurreko atalarekin erlazionatzen da Soler-ek (2006) egindako ikerketan ondorioztatu zuena; bertan ikusi dena da heziketa fisikoko irakasleak saioak antolatzeko, modu inkosziente batean gaitasun gehiago erakusten duten ikasleetan oinarritu ahal dela, Ikastolako programazioan tradiziotik mutilekin erlazionatzen diren jarduera gehiago agertzen direlako.

Edukien atala erreparatuz, autore batzuk ikusitakoa egiaztatu ahal da:Blandez et al.-ek (2011) eta Molina et al.-ek (2008) ikusi dutenez, heziketa fisikoko programazioan, batez ere, kontsideratuta diren espazio “maskulinoko” jarduerak sartzen dituzte, espazio “femeninoko” jarduerak bigarren plano batean utziz.Olabide Ikastolako 3. eta 4. mailako programazioetan, ikasleek lantzen dituzten eduki gehienak tradiziotik genero maskulinoarekin zer ikusia dutenak direla ikusi ahal da, egoera fisikoari eta kirolei garrantzi gehiena emanez (saio kopuru asko eskaintzen diete). Egoera honetaz neska batzuk konturatzen dira eta galdetegian nesken %40a izan da lantzen dituzten edukiak gehienbat mutilenak direla erantzuten dutenak.Beraz, esan daiteke oraindik maskulinitatearekin erlazionatutako edukiei garrantzi gehiago ematen zaiela, genero femeninoko edukiak bigarren plano batean utziz.

1. Lengoaiaren inguruan gehienetan ikasleetara zuzentzeko tonua berdina izaten da. Horregatik, Molina et al.ek (2008) esandako aipamen bat ukatzen dela esan daiteke: generoaren inguruko lengoaiaren hierarkizazioaren poderioz, batzuetan esaldi sexista batzuk entzun daitezkela.Ikasleek ez dute aipatu horrelakorik. Hau oso egokia da, Molina et al.-ek (2008) dioten bezala, ez da ikasten bakarrik esaten dena, esateko modua ere ikasten delako.2. Hala ere, ez da ahaztu behar Ikastola honetako ikasleek D ereduan ikasten dutela eta euskara hizkuntzan ez daudela generoari erreferentzia egiten dioten hitzak.

Irakaslearen inguruan marko teorikoan ikusi izan denez, neskek ohituta daude hitzezko atentzio maila gutxiago izateko irakaslearen partetik (Vazquez, 2000) eta mutilek, neskak ez bezala, ohituta daude irakasleengandik atentzio eta errefortzu gehiago jasotzeko (Ramos eta Videra, 2011). Kasu honetan, ikasleek erantzun dutenaren arabera autoreek esaten dutenari uko egiten diote, beraien ustez irakasleak berdin tratatzeko joera duela ematen duelako.Hala ere, gogoratu behar da beraien ustez espektatiba gehiago erakusten duela mutilen aldetik nesken aldetik baino.

Molina et al.-ek (2008) diotena ukatu daiteke.1. Kasu honetan ikasle gehienek nahiago dituzte taldeak mistoak izatea, mutilak eta neskak bananduta egon beharrean.2. Hala ere, honekin lotuta, esan beharra dago, mutil batzuk nesken parte hartzea jarduera atzeratzen duela pentsatzeko joera dutela ematen du. Baliteke hau izatea mutilek neskek baino hobeak direla pentsatzen dutelako.

Blández Ángel, J., Fernández García, E., eta Sierra Zamorano, M. Á. (2011). Estereotipos de género, actividad física y escuela: La perspectiva del alumnado. Revista de curriculum y formación del profesorado, 11 (2).Browne, J. (1992). Reasons for the Selection or Nonselection of Physical Education Studies by Year 12 Girls. Journal of teaching in physical education, 11, 402-410.Burin, M. (2009). Prólogo. Actualización en Estudios de Género: el Programa. Post- Doctoral en Estudios de Género en UCES. Revista Científica de UCES, Vol. XIII, Nº2, 11-23.Devis, J., Fuentes, J. eta Sparkes, A.C. (2005). ¿Qué permanece oculto del currículum oculto? Las identidades de género y de sexualidad en la educación física. Revista Iberoamericana de Educación, 39, 73-90.Devís, J., eta Pérez, V. (2009). La ética profesional en la formación del profesorado de educación física. Lucio Martínez y Raúl Gómez (Coords.), La educación física y el deporte en la edad escolar. El giro reflexivo en la enseñanza, 105-124.Fisette, J. (2011). Exploring how girls navigate their embodied identities in physical education. Physical Education and Sport Pedagogy, 16 (2), 179-196.Gibbons, S.L. eta Humbert, L. (2008). What are middle school girls looking for in Physical Education?. Canadian Journal of Education, 31(1), 167-186.González, B. (1999). Los estereotipos como factor de socialización en el género. Comunicar: Revista científica iberoamericana de comunicación y educación, (12), 79-88.Kirk, D. eta Oliver, K.L. (2014). La misma historia de siempre: reproducción y reciclaje del discurso dominante en la investigación sobre la educación física de las chicas. Apunts. Educación física y deportes, 2 (116), 7-22.Molina, L., Torre, E. eta Miranda, M.T. (2008). El currículo de educación física de 4ºde la ESO desde la perspectiva de género en los centros sostenidos con fondos públicos del municipio de Córdoba. Granada: Editorial de la Universidad de Granada.Moreno, J.A., Martínez, C. eta Alonso, N. (2006). Actitudes hacia la práctica físico-deportiva según el sexo del practicante. Revista internacional de Ciencias del Deporte, 3 (2), 20-43.Piedra, J., García, R., Rebollo, M.A. eta Jean, F. (s.d.). Actitudes hacia la coeducación en Andalucía ¿Es el profesorado de educación física diferente? Revista de investigación en educación, 9(2), 200-208.Ramos, F. eta Videra, A. (2011). Influencia del feedback específico y socioafectivo sobre la discriminación de género en las clases de Educación Física. Revista Wanceulen E.F. Digital, 8, 15-24.Rodríguez Teijeiro, D., Martínez Patiño, M. J., eta Mateos Padorno, C. (2009). Identidad y estereotipos de la mujer en el deporte: una aproximación a la evolución histórica. Revista de Investigación en Educación, 2, 109-126.Soler, S. (2006). Actitudes y relaciones de niñas y niños ante contenidos de la Educación Física de Primaria estereotipados por el género: el caso del fútbol. Madrid: Consejo Superior de Deportes, 46, 120-150.Telecyl (2006). Actitudes y Prácticas Deportivas de las Mujeres en España (1990-2005). Madrid: Instituto de la mujer.Vázquez, B. (2000). Apuntes La centralidad del cuerpo en la sociedad actual. Sociedad actual, ¿sociedad del cuerpo? En B. Vázquez y E. Alfaro (Comps.) Jornadas Cuerpo, Genero y Sociedad. Madrid.Wellard, I. (2006). Able bodies and sport participation: Social constructions of physical ability for gendered and sexually identified bodies. Sport, Education and Society, 11(2), 105-119.