6Ikasgaia

Plus de détails

NERBIO SISTEMA (kanpoko eta barneko estimuluak aztertu eta erantzunak prestatu)

par Nerea M

EHUNAK APARATUAK ETA SISTEMAK

par Jon Gonzalez

Zelula-Elkarteak

par Markel Vicente

Lokomizio aparatua

par Jon Ayala

6Ikasgaia

Lokomozio-aparatuaren lesiorik sarrienak

sarrienetako batzuk

Distentzioak eta zaintiratuak

gihar-kontraktura

halakoetan-->ariketa fisiko egokia

irauten badu-->errezago agertu

giharrak egin dezakeen baino lan handiagoa egitean

gihar oharkabean eta luzaroan uzkurtuta egotea

zaintiratuak

bigarren sintoma

deformazioa--> hezur bat lekutik atera

lehen sintoma

min handia--> ugimenduak areagotu

zer egin

medikura joatea

izotza jartzea

atseden hartzea

orkatiletan,lotailuetan eta zaintiratuak--> sarritan

lotailuetan gertatu

distentzioak

gehiegi luzatzearen ondorioz

giharrei eta tendoiei--> erasaten diete

bi lesioak--> hantura mota bat

Haustura

sintomak

hematomak

hanturak

hausturek

mina izatea

larria bada

metalezko xaflak

iltzeak

sendabidea

ohola

igeltsua

hezurra haustea

hauek gehienetan ez dira larriaak

lesioak sarritan

giharretan

giltzaduretan

hezurretan

Giltzadurak

Hiru mota

mugikorrak

Adibideak

belauna

sorkalda

ukondoa

hezurren artean-->likido koloregabe--> likido sinobiala

kapsula haietatik-->lotailuak atera--> elkarri lotzeko

ez dute elkar ukitzen

muturrak

kartilagozko giltzadura-kapsula

hezurren artean

era askotako mugimenduak

erdi mugikorrak

ornoen giltzadurak

giltzadura sendatzeko

kartilagoak

mugimendu txiki bat

hezurrak--> sendo sendo lotu

Finkoak

ertzetik--> elkarri lotuta

lotura--> sondo-sondoa

suturak

burezurreko hezurrak lotzen dituzten giltzadurak

ez dute uzten --> hezurrak elkarren artean mugitzea

hezurrak--> ezin dira bereizi

hezurrak-->bata beste lotu

Giharrak

3 gihar mota

eskeleto giharrak

ehun konjuntibozko beste geruza batez estalita-->epimisioaz

zuntzak--> gihar sortetan elkartu--> perimisioa deritzon ehun konjuntibozko mintz batez--> inguratuta

ehun horri--> endomisioa deitu

geruza--> mehe batez osatuta

gihar zuntz ildaskatuz osatuta

eskeletoaren mugimenduaz --> arduratu

lokomozio aparatua osatu

mugimenduak

borondatezkoak

bihotz-giharrak

bihotzaren gihar aldea--> eratu (miokardioa )

gihar- zuntz ildaskatuz--> osatuta

bizkor

gihar leunak

hainbat organo paretak--> estali

odol hodienak

digestio hodienak

gihar- zuntz leunez eratuta

uzkurtu

oharkabean

geldo

ondorioz

mugimendua ahalbidetu

luzeera aldatu

uzkurtu eta erlaxatu egiten dira

zuntzak izeneko--> zelulaz osatuta

Hezurrak

hiru hezur mota

hezur luzeak

tendoiak eta lotailuak hantxe --> txertatuta

hezurrak loditzeaz arduratu

hezur guztiak

ehun konjuntiboz osatuta

mintzari

periostioa

besahezurra

izterrezurra

forma

zilindrikoa

luzea

hezur lauak

burezurreko-hezurra

sorbalda-hezurra

bebes funtzioa

xafla forma

hezur motzak

adibidez

ornoak

biribilak

kubikoak

hezurren kanpoaldea

hezur-ehun trinkoz

osatuta

kolagenoa

fosforoz

kaltzioz

organo bizidunak

hazi

elikatu

Lokomozio aparatua

2 sistema

gihar sistema

mimika ahalbidetzea

jarrerari eustea

mugimenduak eragin

giharrez eta tendoiez osatuta

alde aktiboa

eskeleto sistema

funtzioak

odol-zelulak sortu

kaltzioa eta fosforoa gorde

eskeleto-giharren ainguraketa

barne organoak--> babestu

forma eman eta pisuari eutsi

mugimenduan esku hartu

2 osagai

hezurren arteko lotuneak

lotailuak

giltzadurak

hezurrez eratutako-->barne-egitura mugikorra

hezur multzoa

aadarrak

enborra

burua

alde pasiboa

hari esker

ibili

mugitu

gorputzaren--> barne euskarria

nerbio sistemasK--> prestatutako--> erantzun motorrak

Zentzumen hartzaileak

kokapenaren arabera

kanpo hartzaileak

zentzumen organoak

muki mintz--> estalita

pituitario horia

garunera informazioa--> eraman

usaimen nerbioa habiatu

usaimen- erraboila eratu

usaimen-hartzaile--> asko

goialdean dago

pituitario gorria

airea berotu

Sudur hobien barruan --> pituitario likidoa

Entzumena

Oreka

zerebelok parte hartu-->giharren ekintza koordinatu

nerbio bulkaden bidez-->garunari jakinarazi

likido bat--> mugimendua hauteman

kanal erdizirkularra--> mugitu--> jarrera aldatu

entzumen nerbioaren bidez--> garunera

hots dardarekiko-->mekanorrezeptoreak

barakuiluaren--> likidoetara

hezurtzo katearen bidez

estribua

ingudea

mailua

belarri hegalak

hotsak hartu--> tinpanora

hotsak hartu--> nerbio bulkadak bihurtu

entzumenaren eta orekaren --> zentzumen organoak

Ikusmena

argi estimuluak jaso

funtzionamendua

gure ikusmenari

binokularra

bi begiek batera enfokatu

nerbio bulkadak

garun azaleraino iritzi

ikusmen nerbioaren bidez

erretinan

erretina-->irudi alderantzikatua

kristalinoa--> kurbadura egokia

irudiak--> fokatu

begi niniak

argi kantitatea kontrolatu

murriztu

argi asko

tamainaz handitu

argi gutxi

kornea leiar bat

argi izpiak--> leku batera

organo erantsiak

begia babestu eta mugimendua eragin

begiko giharrak

malko-aparatua

betileak

betazalak

bekainak

begi globoa

kornea

esklerotikaren alde gardena

kristalinoa

irisa

begi ninia

erretina

2 substantzia--> begiari forma

humore beirakara

humore urtsu

koroidea

odol hodiz hornitua--> zelulak elikatzeko

esklerotika

kanpoko mintza

organorik handiena

dermisa

dermisean

ukimen hartzaile

Ruffini-->beroa

Krause-->hotza

Vater-Pacini-->presioa

meissner-->ukipena

odol-hodi

elastikotasuna

ehun konjuntiboz--> osatuta

barne geruza

epidermisa

funtzioa-->larruazala iragazgaitzea

zelulak--> keratina osatatuta

kanpoko geruza--> ehun epiteliala

dastamen papila--> bakoitza-->nerbio-bukaerak--> zapore haiek kitzikatu

lau zapore

(umami)

mingotza

garratza

gazia

gozoa

zentzumen zelulak--< kimiorrezeptoreak

dastamen papilak--> irtenbide

barne hartzaileak

gorputzaren egoera orokorrari-> informazioa

eta abar

egarria

gosea

estimuluaren arabera--> honela sailkatu

termorrezeptoreak

fotorrezeptoreak

ikusmena

mekanorrezeptoreak

ukimena

entzumena

kimiorrezeptoreak

usaimena

dastamena

estimulu egoki bat hartu

hartzaileek nerbio bulkada bihurtu

sentipen gisa

nerbio sistema zentralean

nerbio sistema periferikoan