LOKOMOZIO APARATUA.

Plus de détails

6arren gaia

par Unai Etxebarria

NERBIO-SISTEMA

par Eneko Capetillo

Organigrama

par Ander Azaola

HAUR HEZKUNTZAKO DEKRETU CURRICULARRA 2009

par Maialen Legarrea Huarte

LOKOMOZIO APARATUA.

LESIOAK.

Sarritan sarrera desegokien eraginez sortzen dira.

GIHAR-KONTRAKTURAK: Giharra oharkabean eta epe luzean uzkurtuta egotea da.

Sendatzeko atseden hartu behar da.

LOKADURAK: Giltzadura bateko hezurra bere ohiko tokitik ateratzea.

ZAINTIRATUAK: lotailuak luzatzea okerdura baten ondorioz.

DISTENTSIOAK: giharrak/tendoiak gehiegi luzatzearen eraginez.

HAUSTURAK: hezurra haustea da.

FUNTZIOAK.

- Nerbio sistemaren aginduak gauzatzeaz arduratzen da. - Gorputzaren barne-euskarria. - Mugimenduaren eta ibiltzearen arduraduna.

ESKELETO SISTEMA.

Subtopic

Alde pasiboa.

GILTZADURAK:

Elkarren ondoan dauden hezurrak bata besteari lotu.

Motak:

MUGIKORRAK:

- Mugimendu handia lotutako hezurren artean. - Hezurrek ez dute elkar ukitzen. - Hezur muturren artean (kartilagoa eta lotailuak). - Likido sinobiala (poltsa baten barruan, hezurren arteko).

ERDI-MUGIKORRAK:

- Elkartutako hezurrak mugimendu murriztua. - Hezur artean (kartilagoa eta lotailuak).

FINKOAK:

- Elkartutako hezurrak ez dira mugitzen. - Sutura.

HEZURRAK:

- Organo bizidunak. - Ca, P eta kolagenoz eratuta. - Kanpotik hezur-ehun trinkoa eta barrutik, arola. - PERIOSTIO mintz batez estalita. - Motak:

LUZEAK:

Atalak:

Epifisia.

Diafisia.

- Barnetik hezur: arola.

-Kanpotik hezur: ehun trinko.

- Euste eta mugimendu funtzioa.

- Forma luze eta zilindrikoa.

LAUAK:

- Babes funtzioa.

- Hezur-ehun trinkoa.

- Forma laua (xafla-forma).

MOTZAK:

- Forma kubiko edo biribilak.

- Hezur-ehun arola.

- Gorputzari forma eman.

- Giharren ainguraketa.

- Mugimendua erraztu.

- Odol zelulak eratu (hezur muinean).

- Ca eta P gorde.

- Gorputzaren pisuari eutsi.

- Barne organoak babestu.

FISIOLOGIA.

- Eskeleto-giharrek eta hezurrek batera jarduten dute mugimendu guztietan. - Giharra uzkurtzean luzera laburtu eta loditu egiten da. Laburtzeak ainguratutako hezurretik tiraka egingo du. - Giharra erlaxatzean jatorrizko luzerara bueltatzen da, argalduz. Luzatzean ainguratutako hezurra hasierako tokira itzuliko da. - Eskeleto- gihar ugari batera aritzen dira baina kontrako mugimenduak eragiteko (Antagonikoak). - Giharren, tendoien eta hezurren artean palanka sistemak sortzen dituzte, mugimenduak eragiteko.

GIHAR SISTEMA.

Alde aktiboa.

GIHARRAK:

- Gihar-zuntzez eratutako organoak. - Giharrek uzkurtzeko eta erlaxatzeko ahalmena. - Uzkurtzean eta erlaxatzean giharrak luzatu eta laburtu egiten dira.

Funtzionaren arabera:

ESFINTERRAK (zulo bat itxi). DILATATZAILEAK (zulo bat zabaldu).

JASOTZAILEAK (ahoa ixten, masailean eta zonalde tenporalean). BEHERATZAILEAK (ahoa zabaltzen).

PRONATZAILEAK (adarren biraketak ahalbidetu).

ABDUKTOREAK (adarrak gorputzetik urruntzen). ADUTOREAK (adarrak gorputzerantz hurbiltzen).

TOLESTZAILEAK (hatzak tolestea ahalbidetu). HEDATOREAK (hatzak luzatzea ahalbidetu).

Formaren arabera:

FUSIFORMEAK:

- Ardatz forma (luzeak).

ORBIKULARRAK:

- Zirkulu-erdi forma. - (Begi/aho inguruan).

FORMA LAUKOAK:

- Xafla formakoa. - (Enborrean).

ERAZTUN FORMAKOAK:

- Forma borobiltsua. - (Esfinter/balbulak).

Gihar-zuntz motak:

ESKELETO-GIHARRAK:

- Uzkurtze bizkorra eta borondatez. - Gihar-zuntz ildaskatuz eratuta. - Hezurrei TENDOIZ lotuta.

BIHOTZ-GIHARRA:

- Uzkurtze bizkorra eta oharkabean. - Gihar-zuntz ildaskatuz eratuta. - Miokardioa.

GIHAR LEUNAK:

- Uzkurtze geldoa eta oharkabean. - Gihar-zuntz leunez eratuta. - Barne organoen paretak eratu.

FUNTZIOAK:

- Mimika ahalbidetu.

- Jarrerari eutsi.

- Mugimendua eragin.