a UNAI RODRIGUEZ MARFULL 7 napja
43
Még több ilyen
Tobera bi lagunen artean airean edukiz jotzen den euskal musika tresna da, txalapartaren antzekoa da. Metro eta erdi neurtzen du eta burdinezkoa da. Lesaka eta Oiartzun inguruan jotzen da. Gazte-taldea, gehienetan palanka bizkarrean harturik, andregaiaren edo ezteia ospatzen ari den etxera inguratzen dira.
Trikitia botoidun akordeoi diatonikoa da, italiar jatorrikoa.
XIX. mendean ekarri zuten trikitixa italiarrak Euskal herrira.Normalean panderoarekin batera jotzen da. Erromeri askotan jotzen zen adb; Maixa eta Ixiar, Alaitz eta Maider Gozategi.... Ameriketako lurralde batzuetan trikitia ere ezaguna da.
Danbolina edo arratza perkusiozko musika tresna menbranofonoa da, Euskal Herrian tradizionalki oso hedatua dena. Txistua laguntzeko erabili ohi da, erritmoa markatzen. Txistulariak ezkerreko eskuinaz txistua jotzen du, eta, eskuineko eskuaz, danbolina, doinuaren erritmoa markatzeko. Atabalarekin, aldea nabaria da, altuagoa eta estuagoa baita; halere, adabakiak eta tentsore-sistema bera ditu.
Gaita mihi bikoitzeko kono formako aerofonoa da. Gaita-dultzaina aspaldidanik Euskal Herri osoan erabili izan da. Egurrez egina dago,
haize emisioz jotzen da eta gainontzeko jotzeko teknikak dultzainarenak bezalakoak dira .Jotzeko maila tekniko altuena XIX. mendean lortu zen, Lizarrako Julian Romano gaiteroaren partiturek erakusten dutenez. Gaur egun ez dira gaitero-dultzainero asko partitura horiek ondo jotzeko gai direnak.
Tresna hau landare edo zuhaitz adarren azalarekin egindako
oboea da. Oboe mota hau munduan zehar ezaguna da.
Sunpriñua ez da batere ezaguna gaur egun, erabat galdua dago eta. Nafarroako Larraungo bailaran, Aralar mendian ibiltzen ziren artzainak izan dira azkeneko sunpriñu jotzaileak.
936ko gerra bitartean normaltasun osoz jo izan dute, geroago ere baten batek jo izan du noizbait.
Airezko musika tresna da, Euskal Herriko musika tresna tradizionaletatik garrantzitsuenetarikoa. Batzuek esaten dute, lehen aztarna Nafarroa behereko Izturitze eta Otsozelaiko harpeetan agertutako hezurrezko txilibitua da .
Bere jatorria Erdi arokoa da. Zurezkoa da eta tarteka jarritako metalezko eraztun batzuek inguratzen dute.
Txanbela dultzainaren antzeko Euskal Herriko musika tresna
aerofono tradizional bat da, normalean Zuberoan jotzen zen.
8 zuloko musika tresna da, dultzainaren antzekoa da baino pixka bat motzagoa. Pita kainaberaz edo adarrez egina dago.
TXALAPARTA
Euskal Herriko musika tresna tradizionaletako bat da.
Perkusiozko musika tresna bat da, bi pertsonek jotzen dute bakoitzak bi makilekin nahiz eta batzuetan pertsona batek jotzen duenean.
Panderoa perkusiozko musika tresna bat da, esku bakar batekin eta atzamarrarekin jotzen da. trikitiarekin batera jotzen da sarritan. Neurri desberdinetakoak daude, egurez egina dago eta inguruan uztai borobilak ditu. Erromeria askotan jotzeko erabiltzen da.
Alboka haize instrumentua da, normalki, albokariek ezkerreko bost zuloko kanaberarekin melodia jotzen dute eta eskubiko hiru zulokoarekin laguntza. Alboka normalki panderoarekin batera jotzen da. Albokarekin jotzen den abesti mota bat porrusalda da. Jotzean, arnasketa zirkularra erabili behar da, arnasa hartu eta aldi berean jo.
Perkusiozko musika tresna kordofonoa da, pirinioaren mendebaldean ezaguna da, gure inguruan Zuberoan bereziki. Normalean ttun-ttunak sei soka ditu eta makila batez, aldi berean, erritmoa markatzen eta oinarri harmonikoa ipintzen da. Txirula ezker eskuaz jo bitartean, eskuin eskuaz ttun-ttuna kolpatzen da, normalean txistua eta danbolinarekin batera jotzen da.
Haizeko musika tresna da. Zazpi zulo ditu, sei goialdean eta bat behealdean. Batzuetan metalezko aro txiki batzuk ditu instrumentua inguratzen. Pita kainaberaz egina dago, lehen bakoitzak egiten zuen bere dultzaina baino gaur egun erosita saltzen dira. Euskal herritik dultzaina Araban eta Nafarroan da famatuena.
