Hortzaren atal nagusiak honako
hauek dira:
Zementua
Hortz-mamia
dentina edo bolia
esmaltea
Digestio-aparatua:
Digestio guruinak:
Gibela eta pankrea dira. Elikagaiak ez dira barnetik pasatzen. Isurtzen dituzte beren jariakinak digestio-hodira.
UZKIA:
Digestio-aparatuaren amaierako irekidura da. Guk erabakitzen dugu noiz kanporatu gorotzak, uzki-esfinterra zabalduz.
HESTE LODIA:
Xurgatu gabeko substantziak heste lodirantz pasatzen dira, mugimendu peristaltikoen bidez.
Kolona: 1,5 m-tako hodi honek 3 zati ditu: goranzko,
zeharkako eta beheranzko kolona.
Kolonean ez dago digestiorik.
Bakteria sinbionteak bizi dira kolonean. Guk xurgatu gabeko zenbait hondar aprobetxatzen dituzte. Guretzat bitaminak sortzen dituzte. Beren nutrizioan heste-gasak sortzen dituzte.
Ura eta gatz mineralak zurgatzen ditu odolerantz.
Horrela, digestioaren hondarrak gero eta solidoago
bihurtzen dira, gorotzak osatuz.
Hesteitsua: ileonarekin dago komunikaturik. Hesteitsutik
apendize bermiforme izeneko organoa irteten da.
HESTE MEHARRA:
8 m-tako luzera eduki
dezake.
Ekintza kimiko honi esker, kimoa kilo izeneko ahi bihurtzen
da.
Ileona: heste meharraren azken zatitxoa. Xurgapena bukatu. Balbula ileozekalaren bidez dago heste lodiari loturik.
Jejunoa: mantenugaiak odolerantz xurgatzen ditu. Paretak
oso tolestuta daude, heste-biloak osatuz.Barruan odol-
hodiak daude: digeritutako substantziak (mantenugaiak)
jaso eta gorputzeko zeluletara eramaten dituzte.
Duodenoa: pilorotik datorren kimoa jasotzen du, digestio
kimikoa amaitzeko.
Heste-urina: duodenoak sorturikoa da, urin
pankreatikoarekin batera lan egiten du.
Pankrea: urin pankreatikoa sortzen du,
entzimek kimoaren deskonposaketa kimikoa amaitzen
dute, mantenugaiak sortuz.
Gibela: behazuna sortu, gantzak zati txikiago askotan deskonposatzeko.
URDAILA:
" J" poltsa bat da. Sarrerak kardia
izena du, etengabe egoten da zabalik.
Irteerari piloro deritzo.
Ekintza kimikoa:
urdailaren paretek
urin gastrikoa
jariatzen dute.
Azido klorhidrikoa: substantzia bakterizidada eta kimikoki eragiten dio elikadura-boloari.
Pepsina: proteinak deskonposatu, zati txikiagoak sortuz.
Urdailean elikadura-boloa kimo izeneko ahi erdi likido bihurtzen da. Piloroan zehar, pixkanaka pixkanaka, heste
meharrera igaroko da.
Ekintza mekanikoa: elikadura-boloak 3-4 ordu ematen ditu irabiaketan, birrintzeko. Digestio mekanikoa amaitzen da.
HESTEGORRIA:
Faringetik urdaileraino doan hodia da. Mugimendu peristaltikoen
bitartez, elikadura-boloa faringetik
urdailerantz mugitzen ditu.
FARINGEA:
Ahoaren eta
hestegorriaren artean
dago.
Epigloti
balbula: irensketan arnas-
aparaturanzko pasabidea
ixten du ez itotzeko.
AHOA:
Elikagiak hodian sartzeko barrunbea da.
Elikagaiek, listuaz nahasturik eta guztiz xehekaturik, elikadura-boloa osatzen dute.
Mihia: elikagaiak listuaz
nahasten ditu, alde batetik
bestera eramaten. Elikagaiak faringerantz bultzatu, soinuak artikulatu eta dastamen organoa da.
Hortzak: elikagaiak mastekatzeko erabiltzen ditugu.ditu: esne-hortzeria (20 hortz) behin-betiko hortzeria (32 hortz) Motak:
Aurreko eta atzeko haginak. 8 eta 12 dira, hurrenez hurren. Elikagaiak txikitu eta xehatu egiten dituzte.
Letaginak: urratu egiten dute elikagaia. 4 dira.
Ebakortzak: elikagaia ebakitzen dute. 8 dira.
Listu guruinak: listua jariatzen dute. Konposizioan lisozima eta muzina daude.
