door Petro Vera 13 jaren geleden
653
Ekosistemak
Ekosüsteem koosneb elusolenditest ja nende eluta keskkonnast, mis omavahel suhtlevad ja moodustavad terviku. Elusolendeid nimetatakse biootsenoosiks ning nad täidavad erinevaid rolle.
door Petro Vera 13 jaren geleden
653
Meer zoals dit
Ekosistemari buruz ari garenean, leku jakin batean elkarrekin harremanetan dauden bizidunak eta haren inguruneak eratzen duten sistemaz hitz egiten ari gara. Horrela izanik, bizidunak eta bizigabeak kontuan hartu behar ditugu.
Bizidunak, ekosistema bizi diren izaki guztiak osatzen dute eta BIOZENOSI izenarekin ezagutzen dugu. Bizidun hauek zeregin ezberdinak dituzte ekosistemaren barruan.
Ekoizleak: Ekosistemaren oinarrizko osagaiak dira eta fotosistesiaren bidez gai organikoetatik gai organikoak ateratzeko ahalmena dute. Beraz, autotrofoak dira
Kontsumitzaileak: Beste hainbat bizidunez elikatzen direnak dira, beraz, heterotrofoak dira.
Deskonpoatzaileak: Bizidunen deskonposizioaz elikatzen dira. Bizigabeak, ekosistemaren osagai fisiko-kimikoak osatzen dute eta BIOTOPO deritzo. Nagusiki izango dira:
Erliebea: Mendiak, lautadak, ibaiak, itsasoak,...
Klima: beroa, hotza, epela, hezea, lehorra,...
Argia: iluntasuna, argitasuna
Lurzorua: mineralak, osagaiak,...
Deskonposatzaileak
Kontsumitzaileak
Ekoizleak
Faktore abiotikoen eragina
Ekosistema batean faktore abiotikoek (bizidun gabekoak), faktore biotikoengan (izaki bizidunak) zernolako eragina sortzen dituzten ikus daitezke adibide hauetan.
Klima hotza eta lehorra (Tundra):
Eremu zabalak eta lauak dira. Hotza denez, landaretza urria izaten da. Zuhaizkak eta arroketan likenak eta goroldioak. Animali migratzaileak dira klima hotza denean: Oreinak, otsoak, erbi artikoak, azeriak, renos, lemnigs, hatzak,...
Klima hotza eta hezea (alpino, mendikoa)
Gero eta altuago hotzagoa eta euritsuagoa da. Landaretza galdu egiten da altuerarekin batera, higadura eta lurzoruak urritzagoak direlako. Animalien hatzaparrak zorrotzak arroketan heltzeko. Hegoak zabalak aireko korrontean aprobetxatzeko:
Hartzak, sarrioak, putreak, arranoak,...
Klima beroa eta lehorra (basamortua)
Landare urritza eta egoera horretara egokituak: kaptusak, zuhaizkak. urra urria denez, hostoen egitura egokitzen dira ura gal ez dezaten. Animaliei babesa, elikagaia eta energia emanten dien landareak ez daudenez, horiek ere urritzak dira:
sugandilak, sugeak,...
