Categorieën: Alle - genetika

door Oihana Garcia 2 jaren geleden

207

HERENTZIA ETA GENETIKA

Gregor Mendel merupakan tokoh penting dalam genetika yang mengemukakan hukum-hukum dasar pewarisan sifat. Salah satu prinsipnya adalah independensi karakter, yang terlihat ketika mempelajari dua karakter sekaligus, seperti warna dan bentuk biji.

HERENTZIA ETA GENETIKA

HERENTZIA ETA GENETIKA

HERENTZIAREN TEORIA KROMOSOMIKOA

Geneak kromosometan daude, eta ondorioz, posible da geneak elkarrekin heredatzea. Esate baterako, meiosian elkar gurutzamenduak egon ahal dira, eta horregatik gure neba-arrebak eta biok ez gara berdinak

ODOLA

FENOTIPOAK

B-/B+

0-/0+

A-/A+

AB-/AB+

GENOTIPOAK

BB/B0

00

AA/A0

AB

BITARTEKO HERENTZIA ETA KODOMINANTZA

Mendelek bere teoriak probatu arren, gurutzaketa batzuetan ez ziren beti espero ziren proportzio fenotipikoak ateratzen. Ondorioz, kasu horietan emaitza alelo biak agerian dituen fenotipo bat duen hibridoa da.

KODOMINANTZA

Aleloak aldi berean agertzern direnean.

BITARTEKO HERENTZIA

Bi aleloen nformazioa propotzio berean adierazten denean.

MENDELEN ESPERIMENTUAK

ONDORIOAK

Ondorioz, 2 karaktere modu independientean transmititzen ziren eta haien artean konbinatu ahal ziren.

EMAITZAK

Emaitza karaktere bakoitzarekin egindako lehen esperimentuko bera izan zen: F1eko ondorengo gutziek karaktere heterozigotiko bera zuten, hau da , hazi hori eta leunak. F2 belaunaldian, 16 landaretik 9k hazi hori eta leunak zituzten eta 1ek soilik berdeak eta zimurrak.

AUTOERNALKETA

F1ean lortutako landare hori eta leunak autoernaltzen utzi zituen.

GURUTZAKETA

Bi linea puruen arteko ernalketa gurutzatua egin zuen.

MATERIALA

Hazi hori eta leun, eta berde eta zimurrak zituzten linea puruko landareak

MENDELEN LEGEAK

KARAKTEREEN INDEPENDENTZIAREN PRINTZIPIOA

Bi karaktere aldi berean aztertuz, kasu honetan hazien kolorea eta itxura AALL eta aall homozigotikoak gurutzatuz, F1 ean uniformetasuna betetzen da eta F2 an bereizketaren printzipioa agertzen da 9:3:3:1 proportzioa jarraituz. Honek, 9 hori leun, 3 hori zimur, 3 berde leun eta berde zimur 1 daudela adierazten du.

KARAKTEREEN BEREIZKETAREN PRINTZIPIOA

F1eko genotipo eta fenotipo berduneko heterozigotikoak gurutzatzen ditugunean, beste konbinazio batzuk ateratzen dira; AA, Aa, Aa eta aa. Honek adierazten duena, 3:1eko proportzioa da ,hau da, 3 hazi hori eta berde 1 soilik dagoelako.


Ondorioz, F1eko banako guztiek fenotipo eta genotipo berdina izan arren, F2n alelo azpirakorra lehen aldiz ateratzen da eta hortaz, fenotipo eta genotipoak aldatzen dira.

KARAKTEREEN UNIFORMETASUNAREN PRINTZIPIOA

Haziaren kolorearen karaktererako homozigotikoak ziren bi linea puru (AA eta aa) gurutzatzean, ondorengo guztiak banako heterozigotikoak dira (Aa), eta fenotipoari begira, guztiak kolore berdinekoak dira ilarren kasuan horiak.


Ondorioz, F1en uniformetasuna ageri da, banako guztiek genotipo eta fenotipo berdina dutelako.

JATORRI GENETIKOKO GAIXOTASUNAK

X KROMOSOMARI LOTUTAKO GENEEN ALTERAZIOAK

X kromosomaren segmentu bereizgarrian dauden geneen arteko alelo azpirakor batek eragiten dituen alterazioei deritzo. Alde batetik, gizonetan soilik euren X kromosoma akatsduna bada, gaixotasuna izango dute, beste X kromosomarik ez dagoelako. Beste aldetik, emakumeetan 2 aleloetan gaixotasuna izan behar dute, 1ean soilik izaten badute soilik eramaleak izango direlako.

Hemofilia (azpirakorra)

Odola koagulatzeko ezintasuna

daltonismoa (azpirakorra)

Koloreak bereizteko zailtasuna

AUTOSOMETAKO GENEEN ALTERAZIOAL
albinismoa (azpirakorra)

Melanina falta

akondroplasia (gainartzailea)

Nanismoa, tamaina txikikoa

SEXUAREN DETERMINAZIO GENETIKOA

Sexua genetikoki erabakitzen da, sexu kromosomen edo heterokromosomen bidez. Hauek tamainan, forman, gene kopuruan eta hizkian ( Y edo X) ezberdinak dira. X eta Y kromosomek segmentu homologoa elkarbanatzen dute, eta horren bidez meiosian kromosomen gaingurutzaketa gertatzen da. Bi hizkien kromosomen atalak gene ezberdinez osatuta daude


Yren segmentu bereizgarria: gene gutxi, gurasoetatik semeetara transmititu.

Xren segmentu bereizgarria: +120 gene

SEXUARI LOTUTAKO HERENTZIA

Karaktereak sexu-kromosometako geneen arabera erabakitzen badira, horien herentzia sexuari lotutakoa da. Hau, sexu-kromosomen tamaina eta gene bereizgarrien araberakoa da. X>Y

ERAMAILE

Karaktere baterako emakume heterozigotikoak. Alelo 1: azpirakor---> karakterea fenotipoan ez agertu.

EMAKUMEEK

2X kromosoma ------> Homozigotiko azpirakorra izan

GIZONEK

1X kromosoma---> alelo azpirakorrak gainartzaile gisa jokatu

SEXUAREN HERENTZIA

Emakumeak: Obulu guztiek X kromosoma

Gizonak: sexua determinatu

XY (mutila)
XX (neska)

GAIXOTASUN GENETIKOEN PREBENTZIOA ETA DIAGNOSTIKOA

2. MAILAKO PREBENTZIOA
JAIO ONDORENGOA
JAIO AURREKOA

INBADITZAILEAK

EZ-INBADITZAILEAK

1. MAILAKO PREBENTZIOAK

Espermatozoideak obulua ernaldu aurretik egiten da. Bertan, aholkularitza genetikoa eskaintzen da, historia klinikoa eta zuhaitz genealogikoen bidez diagnostikoa eginez.