Het ontstaan van Nederland

Rode draad

door jan willem van der lichte

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

door Menno van Engelen

west-Rome valt

door Wiekio Breedeveld

minister optifedpol

door aline duchateau

Plakkaat = Wet

Hagenpreken = Illegale preken voor protestanten in de buitenlucht.

Particularisme = Streven van de gewesten om de oude voorrechten ( privileges ) te behouden.

Stadhouder = Vervanger van de afwezige landsheer in het gewest.

Aflaat = Bewijs van de gelovige dat ( een stukje van ) zijn zondige gedrag was kwijtgescholden.

Unie van Atrecht = Katholiek, pro-Spaanse samenwerking van Zuid-Nederlandse gewesten.

Centralisatie = Streven van Karel V en Filips II om hun landen vanuit één punt met dezelfde regels te besturen.

Unie van Utrecht = Protestantse samenwerking van Noord-Nederlandse gewesten gericht tegen de Spanjaarden.

Gewestelijke Staten = Bijeenkomst van de vertegenwoordigers van de steden en adel in een gewest.

Staten-Generaal = De vertegenwoordigers van alle Gewestelijke Staten bij elkaar.

Ketters = Gelovigen die zich niet houden aan de officiële regels van de Kerk.

Protestanten = Aanhangers van de Hervorming.

Landvoogd = Vervanger van de landsheer, verantwoordelijk voor alle gewesten in de Nederlanden.

Hervorming / Reformatie = Kritiek binnen de Kerk gericht op fouten in de uitleg van het geloof, die leidde tot de stichting van nieuwe kerken.

Tiende Penning = 10% belasting, ingesteld door Alva, die het volk moest betalen over wat ze kochten.

Beeldenstorm = Actie van protestanten om beelden en versieringen uit kerken te verwijderen, ook bedoeld om onderdak te regelen voor protestantse kerkdiensten.

Raad van Beroerten = Rechtbank ingesteld door Alva om daders van de Beeldenstorm te veroordelen.

Gewest = Gebied in de Nederlanden met eigen regels van bestuur en privileges.

Oorlog in de Nederlanden.

Orde op zaken stellen

Middelen: 1. Raad der beroerten: ‘bloedraad’ rechtbank om beeldenstormers te straffen. 2. De tiende penning: belastingverhoging van 10% op elk verkocht product

1567: Filips II stuurt Alva (landvoogd) naar de Nederlanden

De hervorming

JOHANNES CALVIJN 1509-1564

• Franse theoloog • Kritiek op misstanden binnen katholieke kerk • God heeft voor iedereen bepaald hoe het leven zal verlopen goede werken en aflaten kunnen hier niets aan veranderen • Sticht eigen kerk: Calvinistisch

MAARTEN LUTHER 1483-1546

Doel: verbeteren kerk (hervormen) -stop aflaathandel -geestelijken mogen zich niet misdragen (leven naar voorbeeld van jezus) -bijbel is bron van het geloof -alleen oprecht geloof leidt naar hemel

Luther publiceert in Wittenberg 95 stellingen waarin hij kritiek uit op de katholieke kerk

Kritiek op aflaat handel

kritiek binnen kerk gericht op de fouten in de uitleg van het geloof stichting nieuwe kerken (protestanten) Start hervorming: Duitsland 1517

Spaans bestuur in de Nederlanden

Nederlandse opstand.

• Edelen zien in ververvolgingen en bestuurlijke veranderingen rede om in opstand te komen tegen landsheer= vrijheid van geloof en vrijheid van bestuur

Politiek Filips II

• Karel V wordt opgevolgd door Filips II in 1555 • 1559: Filips II naar Spanje Nederlanden bestuurd door landvoogdes Margeretha van Parma • Wordt ondersteund door raad van Staate: adviesorgaan van edelen, onder meer Willem van Oranje (heeft weinig macht) • Echte macht lag bij de ‘geheime raad’ van Spaanse adviseurs • Edelen zien macht afnemen • Komst protestantisme zorgt voor vervolgingen • Starre landsheer (Filips II) overtuigd katholiek

Politiek Karel V

• Elke gewest zelfstandig bestuur= eigenbelang voorop! • Heer moet voor inkomsten ‘bede’ doen bij de gewesten in ruil voor privileges. probleem: telkens weer onderhandelingen met elk gewest apart • Door vele problemen binnen rijk gaat Karel centraliseren • Alle Nederlandse gewesten bestuurd vanuit Brussel lokale besturen (=edelen) verloren hierdoor macht. • Karel V werd vanaf nu bij gestaan door adviseurs uit hoge adel (bv. Willem van Oranje) en juristen van burgerafkomst. • Adel weigert privileges terug te geven.