door Dorien Bollen 15 jaren geleden
898
Meer zoals dit
De oorsprong van de Eskimo's is onbekend, maar de eerste bewoners van het hoge noorden waren waarschijnlijk Aziatische bewoners van het binnenland. Toen het klimaat kouder werd, trok de bevolking naar de zee. De eerste kustbewoners joegen op de zeehond en de walrus.
Omdat het in Groenland erg koud is, kunnen ze geen gewassen verbouwen en moeten ze het hebben van het vlees van de dieren waar ze op kunnen jagen, zowel op zee als op het land. De meeste groepen Inuïten jagen op zeehonden, ijsberen en walrussen. Sommige groepen kunnen ook jacht maken op landdieren zoals de kariboe en muskusossen. Er is meestal vis in overvloed, maar het grootste deel van het jaar moet de vis door gaten in het ijs gevangen worden, met haken, netten of de kakivak. Inuït die in dorpen wonen, kunnen naar de winkel gaan om voedsel te kopen, maar het is erg duur, omdat het vanuit het zuiden per schip moet worden aangevoerd. Ze kunnen vlees kopen van hun jagende buren. Dat voedsel wordt vaak natuurvoeding genoemd.
De Inuït leggen netten op plaatsen waarvan ze weten dat er zeehonden zwemmen, meestal in water met een sterke stroming. De Inuït gaan regelmatig naar hun netten kijken om de zeehonden die ze gevangen hebben, weg te halen. Zeehondenvlees maakt een belangrijk deel uit van het dagelijks eten van de meeste Inuït.
Met krachtige geweren jagen ze ook op de dieren zoals de kariboe.
* Inuktitut is de taal van de Inuit in Canada.
* Inuktitut wordt in lettergreepschrift geschreven: allerlei tekens die de klanken weergeven. Als de driehoekjes in een andere positie worden gebruikt, kunnen ze de betekenis van het woord totaal veranderen.
Het huwelijk is zeer belangrijk in de Eskimosamenleving, iedereen heeft een gezel of gezellin nodig, omdat mannen en vrouwen van elkaar afhankelijk zijn in de strijd om te bestaan.
de school
De school maakt een belangrijk deel uit van elk Inuït-dorp.
Vroeger: geen scholen
Nu: er wel scholen zijn, wonen de Inuïten in dorpen om dichter bij hun kinderen te zijn.
SOMS: sneeuwhutten bouwen
SOMS: hondensleën besturen
SOMS: helpen van hun man bij de jacht
kleine dieren en vogels vangen
Vissen
Ze vissen door in een gat in het ijs een namaakvisje te laten spartelen of in de zomer door de vissen in rivieren en meren te spietsen met een leister.
* leister = visspeer
Opvoeden van de kinderen
huishoudelijke karweien
sprokkelen van hout
het huis
verantwoordelijk voor het opzetten van de zomertenten
proper houden
kledij
looien van huiden
de vrouw maakt de huidden schoon door eerst al het vet van de huid te schrapenmet een speciaal mes (het ulo). Daarna wast ze hem nog een paar keer om al het vet eruit te krijgen voordat ze hem uitspant op een rek om te drogen. ze houdt een aantal huiden om niieuwe kleren ervan te maken en verkoopt de andere op de handelspost.
eten
koken van maaltijden
slachten van de dieren die de jagers meebrengen
Omdat het in het verre noorden, waar de Inuït leven, erg koud is, kunnen ze geen gewassen verbouwen en moeten ze het hebben van het vlees van de dieren waar ze op kunnen jagen, zowel op zee als op het land. Daarom gan de mannen op jacht en zorgen voor voedsel voor het gezin, maar ook voor de honden, die de slee moeten trekken. Ze jagen meestal op zoogdieren die in zee leven, zoals walrussen, zeehonden, ijsberen en walvissen. De dieren waarop ze jagen en de manier van het jagen is afhankelijk van het seizoen.
Daar de winter alng, donker en verschrikkelijk koud is, is het moeilijk om te gaan jagen. Daarom gaan de mannen vaak bij een ijsgat zitten dat gemaakt is door een zeehond of walrus.
Soms moeten ze uren stilzitten of langer, voordat ze de kas krijgen het dier te harpoeneren. In de winter proberen de Eskimo's zeehonden te vangen door netten onder het ijs uit te zetten.
Als het goed weer is, gaan de mannen met de hondenslee het ijs op om de zeehondennetten na te kijken. In de winter zijn de mannen vaak thuis en maken harpoenen, herstellen de hondenslee of snijden figuren uit speksteen of ivoor.
Tijdens het jagen stoppen de jagers meestal om de drie uur om een kroes hete thee te drinken, anders is het niet vol te houden in de koude. Ze zetten thee met sneeuw, die ze in een pan op een primus te smelten. De mannen gaan altijd in groep jagen omdat sommige dieren, zoals bvb de walrus, erg zwaar zijn en één enkele persoon deze niet op land kan slepen.
figuren uit speksteen of ivoor snijden
hondenslee herstellen
harpoenen maken
zorgen voor voedsel voor het gezin en de honden
jagen
op land
op zee
De meeste Inuït-gezinnen lijken op de onze, met een moeder, een vader en kinderen die in een huis wonen. Soms wonen er nog oudere familieleden bij het gezin in en met hun ervaringen en vakkundigheid in het naaien van kleren of het maken van jachtgereedschap leveren zij een waardevolle bijdrage aan het huishouden.
Een jonge jager trouwt zodra hij een vrouw kan onderhouden, want hij heeft iemand nodig om zijn huiden schoon te maken en kleren van bont voor hem te maken.
Tegenwoordig trouwen veel Inuït-meisjes liever met een man die een baan in de stad heeft, omdat hij geld heeft, maar ook omdat het leven van een jagersvrouw heel zwaar werk is.
Kinderen worden het eerste jaar door hun moeder in een amaut (soort draagdoek) gedragen, maar zodra ze kunnen lopen, worden ze door iedereen om beurten verzrogd.
Grootouders wonen vaak in de buurt en vinden het fijn om te helpen.
De Inuït vindt familie zeer belangrijk. Grootouders adopteren vaak een kleinkind als het voor de ouders een probleem is om hem of haar bij zich te houden.
Soms: oudere familieleden
waardevolle bijdrage in het huishouden
Vakkundigheid in het maken van jachtgereedschap
Vakkundigheid in het naaien van kleren
Kinderen
Gedragen door moeder in amaut in hun eerste levensjaar
Vader
Moeder
Vroeger werd het voedsel verdeeld. Want er dreigde altijd hongersnood.
De baby's werden vermoord. Want ze wouden hen niet zien honger lijden.
De ouderen werden achtergelaten wanneer een jacht mislukte.
Omdat het erg koud is in Groenland moeten de Inuïten zich zeer warm kleden. Ze gebruiken hiervoor de isolerende eigenschappen van de huiden van de dieren.
* zeehondenhuiden (kamik): laarzen en wanten
* ijsberenbont (nannuks): broeken
* kariboebont: anorak
*
Betekenis: een jack met een capuchon van dierenvel of ander materiaal.
Capuchon: muts die aan je jas vastzit.
Betekenis: een soort tennisraket zonder steel. Je bindt ze onder je voeten zodat je niet te diep in de sneew wegzakt.
Betekenis: Een broek van ijsbeerbont
Betekenis: Laars van zeehondenvel of rendiervel. Lijkt op een kous van bont.
Betekenis: Slapen in een naast erlkaar opgestelde rij
Betekenis: een dierenhuis omzetten naar leer
Door de wind en de stromingen van de oceaan naar het noorden gegaan.
giftige stoffen in ijsberen
Kaviak
Betekenis: vlees van alk wat rot is geworden nadat het begraven is
Betekenis: walvisvlees
Poolklimaat
In gebieden met het poolklimaat groeien alleen maar mossen.
Dit komt omdat de wintertemperatuur er erg laag is.
's Winters komt de zon helemaal niet op rond de polen. Het is er dag en nacht donker en kan op sommige plaatsen wel 60 graden vriezen.
In de zomer blijft de zon dag en nacht schijnen. Maar omdat het 's winters zo koud is en de zomer maar kort duurt ontdooit alleen de bovenste laag van de aarde, de rest blijft bevroren.
Hierdoor kunnen er nauwelijks planten groeien, en tref je er voornamelijk mossen aan.
De gemiddelde temperatuur in de warmste maand ligt tussen de 0 en de 10 graden Celsius.
Er is een toendraklimaat, pool- of ijsklimaat en hooggebergteklimaat.
6 seizoenen
Late winter (januari-februari)
Dit is de donkerste en koudste periode van het jaar. Eskimo's harpoeneren zeehonden bij hun ademgaten en strikken vossen.
Vroege winter (eind november-december)
De Eskimo's verblijven in hun plaggen of sneeuwhutten. Zeehonden en walrussen worden op de rand van het ijs gevangen.
Herfst (oktober-begin november)
De eerste zware sneeuwval. De meren bevriezen. De zon gaat vroeger onder. Eskimo's gaan in het binnenland op rendieren jagen.
Zomer (augustus-september)
De eerste sneeuw valt. De eskimo's trekken landinwaarts om te jagen op vogels en vis.
Late lente (mei-juli)
Dit zijn de langste dagen. De sneeuw begint te smelten. De gezinnen gaan in hun zomertent wonen. Er wordt gejaagd op zeehond.
Vroege lente (maart-april)
Er vallen dichte sneeuwbuien, maar de zon laat zich zien. Eskimo's jagen op zeehonden en soms rendieren.
toendravegetatie
Middernachtzon
Poolnacht/poolwinter ???
geen zon in de zomer
poolwind
Moerassig in de zomer
Noorderlicht
Ijs
lawine
Gletsjer
Fjord
Betekenis: een diepe spleet tussen de rotsen aan de kust
Noordpool
Alaska
Atlantische oceaan
Groenland
* Groenland is het grootste eiland ter wereld. Het heeft een oppervlakte van 2 175 600 km².
* Van die 2 175 600 km² is 1 740 480 km² bedekt met een dikke ijslaag (max. 3 km)
* Alleen de kuststrook 15-150 km breed is bewoonbaar. Vooral de kuststroken in het zuiden en het westen.
* De hoofdstad van Groenland is Godthäb.
* De kusten zijn gekenmerkt door fjorden en gletsjer. Regelmatig breken er ook ijskappen af.
* Groenland heeft een poolklimaat.
De Inuït woorden verspreid in groepen, dichtbij hun jachtgebied en trokken van tijd tot tijd verder.
Nu moeten ze van de regering in gemeenschappen wonen. Dit is gemakkelijker om te besturen. Deze zijn vaak geen gunstige plekken om te jagen, dus moeten de jagers lange afstanden afleggen om te kunnen jagen of leven van een bijstandsuitkering van de regering.
Huis van steen en plaggen
Voor de kust-Eskimo's. Ze snijden de plaggen uit de bovengrond voor deze in de winter bevriest, Op vele plaatsen worden de zijkanten van deze bouwsels vaak versterkt of gedekt met de gebogen ribben van de walvis. Stenen en plaggen worden dicht en stevig rond dit geraamte gepakt. De uiteindelijke vorm van de hut is een ruwe koepel of een lag vierkant met een plat dak.
Deze huizen zijn goedkoop en gemakkelijk te maken waren, kon een gezin in elk jachtgebied een huis bezitten.
De ingangen van de hutten van steen en plaggen en de sneeuwhutten zijn gelijk: lage, overdekte tunnels die lager liggen dan de vloer van de hut zelf, om de koude lucht vast te houden. Je moet op handen en knieën naar binnen kruipen. Beide soorten huizen krijgen extra isolatie van elke nieuwe sneeuwbui en beide zijn hier en daar bekleed met huiden of voorzien van een plafond van hetzelfde materiaal.
De sneeuwhutten en plaggenhutten worden gebouwd door de mannen, met hulp van de vrouwen die meehelpen het hele bouwsel te bekleden met een noodzakelijke laag sneeuw ter isolatie. Deze huizen zijn nu bijna niet meer terug te vinden en zijn in de minderheid.
Quarnak
Betekenis: Woning opgetrokken uit palggen en steen
Houten huis
Tegenwoordig wonen veel Inuïten in dorpen, in huizen die gemaakt zijn van hout dat per schip uit het zuiden wordt aangevoerd. Deze huizen zijn groter, moeilijker om warm te houden en ze hebben aparte slaapkamers, dat ongewoon is voor een huis van de Inuït. Meestal bestaat hun huis uit 2 kamers: een kleine slaapkamer en een grote kamer die gebruikt wordt als woonkamer en keuken. De huizen worden op palen gebouwd om ze van permafrost te scheiden.
* permafrost: grond dat meer dan twee opeenvolgende jaren bevroren is.
woonkamer
leefruimte
slaapvertrek
vuurtje
houten meubels
sneeuw
plaggen
bot
steen
drijfhout
Huis van turf
Tupiq
Betekenis: tenten van dierenhuiden
Vroeger, in de zomer, kampeerden veel gezinnen in de buurt van goede jachtgronden. De zomerse huidententen zijn helemaal het werk van de vrouwen. Gewoonlijk snoeren ze niet alleen de palen samen, maar maken en onderhouden ze ook de bekleding van huiden. In streken waar walvissen voorkomen worden hun baleinen gebruikt als tentpalen; in andere streken worden die vaak gemaakt van drijfhout dat wordt samengebonden met stukjes walrus- en robbenbot. De bekleding van zeehonden of rendierhuid wordt op haar plaats gehouden door zware stenen, die in een kring rond de onderkant van de hut worden gelegd waar de randen van de huiden op de grond.
* baleinen: zeefachtige structuur waarmee de walvis voedsel uit het water kan zeven.
Zich ingraven
Iglo
Betekenis: = sneeuwhut: een ronde hut van blokken sneeuw
* De iglo wordt niet overal door de Eskimo's gebouwd en waar je hem wel aantreft wordt hij vaker gebruikt als een logeergelegenheid dan als permanent huis.
* In Inuktitut betekent 'iglo' dan ook verblijfplaats.
* De meeste kinderen krijgen op school les in het bouwen van iglo's.
droogrek
voorraadnis
houten bankje
Ze lachen graag
verhalen over de domme dingen die mensen hebben uitgehaald
spannende jachtverhalen vertellen
buren/vrienden bezoeken
De Inuït maakt zijn spelletjes bijna allemaal zelf uit waardeloos materiaal.
plastic voetballen
Frisbee
ajagaq
Betekenis: Vangspel
een spel met een ring en een pin en je hebt een goed coördinatievermogen nodig om het grote bot in de lucht te gooien en het op de benen pin weer op te vangen.
drums
Drums worden van huiden gemaakt
gitaar
touwtrekspel
Een trouwtrekspel tussen twee mensen die op de grond zitten, gebruiken ze houten handgrepen die aan een band van zeehondenleer wordt vastgemaakt.
bikkelspel
bikkelspel dat gemaakt wordt van de botjes van een zeehondenvin.
Ballen
Ballen van de blaas van een zeehond, die ze opblazen en daarna laten drogen.
Maar is gevaarlijk, want het ijs kan breken
Betekenis: een open boot met een platte bodem, die gemaakt is van een houten geraamte te bespannen met de huid van een walrus.
Betekenis: De kajak is op maat gemaakt. De breedte van de boot ter hoogte van de kuip is gelijk aan de lengte van zijn vingertoppen tot zijn ellboog plus de breedte van drie vingers. Ook de lengte van de boot staat in een bepaalde verhouding tot zijn eigen lengte. De boot is gemaakt van een houten omlijsting die met zeehondenhuid of canvas wordt bespannen.
Betekenis: Een pijl met haartjes eraan. Met een harpoen worden dieren in zee gevangen
Ulu
Betekenis: een vrouwenmes
sneeuwmes
kogels
Kakivak
De Inuït worden voor hun werkzaamheden: jagen, huiden verwerken, ... niet betaald!
Vroeger: vonden ze alles wat ze nodig hadden op land.
Nu: moeten ze contant betalen voor goederen zoals brandstof, kogels, toiletpapier, koffie en suiker.
Voor Inuïten met een baan is het leven gemakkelijker.
Visvangst
Vogels
Alkenjacht ???
