VMD hoofdstuk 4

Mer som dette

koken_3de graad

Ved els delatter

5V H2 p12 De eeuw van informatie

Ved Pieter Rosman

Agressie bij kleuters en jonge kinderen

Ved mirthe sas

west-Rome valt

Ved Wiekio Breedeveld

Oorlogen

Spaanse Successieoorlogen Dit was een oorlog om de Spaanse troon na de dood van Karel II tussen Lodewijk XIV en Oostenrijkse Habsburgers te verdelen. De Geallieerden slaagden in hun opzet: ze verhinderden dat deze twee rijken geregeerd werden door Lodewijk XIV van Frankrijk

Motieven van staten om mee te doen

Engeland en de Republiek: Eigen veiligheid en behouden van het machtsevenwicht.

Oostenrijk: Spanje moest Habsburgs bloed behouden voor de invloed van Oostenrijk

Spanje: Behouden van de wil van de koning. Karel II heeft in zijn testament gezet dat Het kleinkind van Lodewijk XIV op de troon zou zitten, maar Spanje mocht niet opgedeeld worden, dus onder Frans gezag komen.

Frankrijk: Behouden van twee koninkrijken, veroveren van België en handelen in Spaans-Amerika

Eigenlijk was dit al een wereldoorlog aangezien er meerdere continenten mee deden.

De bevolking bleef redelijk gespaard door het gebruik van professionele legers.

Phillips V van Spanje komt aan de macht na de oorlogen. Klein kind van Lodewijk.

Vrede van Utrecht 1713 Reeks van verdragen waarmee er een einde kwam aan de oorlogen en het machtsevenwicht werd hersteld.

Oostenrijk kreeg de Spaanse-Nederlanden

Philips V die op de Spaanse troon kwam zou nooit aanspraak maken op de Franse kroon.

Koninkrijken van Spanje en Frankrijk zouden nooit samen worden gevoegd.

Oorlog tegen de Liga van Augsburg ( 9 jarige oorlog) Het was een oorlog van de Liga van Augsburg tegen koning Lodewijk XIV van Frankrijk, in het oostelijke deel van zijn rijk. In 1689 werd de Liga van Augsburg uitgebreid tot de Grote Alliantie. Door deze coalitie kon verdere expansie niet verder gaan.

De grote alliantie: Engeland, Holland en Pruisen ( later Portugal en Italië ) bieden tegenwicht aan Frankrijk.

Burgeroorlog Engeland 1642-1651

Het conflict

Gevolgen

Veel Calvinistische Ieren gingen naar Noord-Ierland waar ze een protestantse bevolking vormden ( Presbyterianisme ) --> scheiding van Noord Ierland en Ierland.

Door de religieuze verschillen vertrekken veel Britten naar Amerika. (Vooral Engelse Puriteinen) --> Stichting van de VS

Engelse Parlement VS James/Jacobus

Hij was eigenlijk schots en sociaal gezien niet heel erg capabel. Ook werd hij als sympathisch van Spanje gezien en hierbij verdacht van het aanhangen van het katholicisme.

Hij wilde het absolutisme doorvoeren en hierbij de macht van het Parlement inperken.

Hij had altijd geld nodig

Cromwell

Opkomende radicale bewegingen in Engeland zelf: Kon niemand vertrouwen of steun krijgen dus regeerde als Lord Protector onder zijn zelf bedachte regels.

Het Europese vasteland: Oorlog met Spanje (verovering van Jamaica) en NL (act of navigation).

Ierland: Gruwelijke godsdienstoorlog die Cromwell liet doorgaan en een bestuur van militaire avonturiers kreeg de macht. Ierland was ontzettend katholiek. Hij heeft heel veel Ierse edelen van hun landgoed gezet. Zij werden vervangen door Engelse protestantse adel.

Schotland: Cromwell heeft de koning Charles I laten ombrengen in 1649. Maar die Charles was van de Stuarts ( koningshuis van Schotland ). Daar waren ze niet blij mee. In 1650 heeft Cromwell heel Schotland onder de voet gelopen. Hij onderdrukten de opstand.

(Religieus) Botsing tussen Engelse/Schotse protestanten tegenover de katholieke leer. En de Puriteinen VS protestanten

(politiek) Het parlement kwam in opstand tegen de koning.

Na de burgeroorlog:

Het feit dat er wel revolutionaire parlementaire vooruitgang werd geboekt en het op kon komen tegen een vorst en die zelfs afzetten was zeer uniek. Echter was het parlement grotendeels uit grootgrond bezitters van adel. Het parlement representeerde dus zeker niet de bevolking en kreeg zo veel macht dat er sprake was van een aristocratie. Bovendien werd Ierland zo onderdrukt en arm gehouden dat het er hier alleen maar slechter aan toe ging.

Slag aan de Boyne (1690) Jacobus II ( En Franse legers) werd verslagen door Willem III --> Penal code voor Ierland: Strenge vervolging voor katholieken. Ze werden steeds meer gediscrimineerd. ( Bang dat de Ieren een nieuwe bedreiging zouden vormen.)

Glorieus Revolution (1688) De machtsovername door de Nederlandse stadhouder Willem III van Oranje-Nassau en zijn echtgenote Maria Stuart als koning en koningin van Engeland, Schotland en Ierland in 1688–1689, op uitnodiging van een aantal protestantse leiders in Londen. De acceptatie van de Bill of Right is belangrijk. De macht van de koning wordt hierin aan banden gelegd. Troonopvolging door katholieken wordt onmogelijk.

Koning Jacobus II geeft belangrijke banen aan katholieken. ( Test act, zet dat katholieken geen hoge functie mogen hebben. Dit negeer hij.)

Verdrag van Dover (1670) Verdrag tussen Karel II en Lodewijk XIV. Samenwerking tegen NL in ruil voor geld en dat Engeland katholiek zou worden.

Na de burgeroorlog komt Karel II aan de macht. Hij is katholiek en heeft veel sympathie voor Lodewijk XIV

Belangrijke begrippen

Roundheads Strijders die tegen de adel vechten. Pro parlement.

Levellers Radicale politieke democraten. Ze willen algemeen kiesrecht voor mannen

Quakers Radicale religieuze gelijkheid binnen het protestantisme. Ook vrouwen mochten spreken.

Diggers Radicale protestante, land bezitten en eerlijk verdelen.

Puritanisme Strenge protestanten binnen de Anglicaanse kerk die vonden dat de kerk nog te Rooms was. ( Cromwell )

Frankrijk

Lodewijk 1643-1715

Buitenlandse politiek

Veroveren van de Spaanse troon, de Spaanse Nederlanden, en de Franche comité. ( Stuk lans tussen Bourgondië en Zwitserland die Frans praten )

Hervormingen

religieuze politiek Religieuze eenheid was belangrijk en essentieel voor zijn centralisatie politiek. Het leven als een Hugenoot werd bijna onverdraagzaam gemaakt. In 1685 werd het edict van Nantes ingetrokken. Protestanten vluchten uit Frankrijk naar Nederland, Duitsland of Amerika. --> slecht voor de economie.

economische en financiële politiek -Hij wilde de edelen belasting laten betalen en minder machtig laten maken. Dat botste. - Hij verhoogde de belastingen. Hij had structureel geld te kort dus al de druk kwam op de boeren te liggen. - Colbert: Merchantilisme. Veel exporteren weinig importeren. De binnenlandse markt wordt uitgebreid. - Opheffen van invoerrechten en tollen : vrijhandelsgebied Five Great Farms. - Bouwen van kanalen, wegen en bruggen.

militaire en administratieve hervormingen - Leger vergroten. Van 100.000 naar 400.000 - Rangen binnen het leger invoeren  orde. Minister van Oorlog. - Vorming van een staatsleger. Dus geen huurlegers meer. En de hertogen en graven waren geen legerleiders meer. - Alle legeronderdelen werden op elkaar afgestemd. - Leger zorgt voor onderdak, kleding ect. De vernieuwingen zorgden ervoor dat de bevolking geen last had van het leger. - Rekruteren werd gedaan door ambtenaren. - Hij positioneerde mensen ( intendants) die moest alles in zijn district in de gaten houden

Absolutisme

Hij verbind een klein deel van de adel aan het hof zodat zij niets tegen hem kunnen beginnen. Aan de andere kant beschermd hij de ( financiële ) privileges van de Aristocratie

De rol van de Fronde: Ze drongen aan op hun recht om bepaalde koninklijke edicten ongrondwettelijk te verklaren. Andere vonden dat als de macht van de koning was beperkt ze net zo goed zelf hun provincie konden besturen. De hoge edelen en de Parlementen kwamen in opstand --> ontstaan van wantrouwen en edelen werden gebonden aan het hof van Versailles.

droit divin

Colbert: Minister van financiën met het mercantilisme - Creeërd banen door de vele export - Verbeterd de communicatie door wegen en kanalen te bouwen. - Door het mercantilisme meer staatsinkomen waarmee de macht van de koning wordt versterkt.

Bisschop Bussuet ondersteund met theologie het absolutisme. Macht is niet willekeurig want verantwoording in god.

Cultuur

Cultuur wordt overgenomen van de Italiaanse stadstaten van de Renaissance.

Salons Franse idealen, kunst en cultuur werden verspreid. Europa werd gedomineerd door de Franse cultuur.

Voordat Lodewijk aan de macht kwam

Verdeeld en groot land.

Kardinaal Mazarin Hij was de leider tijdens de opstanden van La Fronde

Anna van Oostenrijk en Kardinaal Mazarin namen de leiding op zich.

Hoofdstuk 4

Balance of power: Tegen gaan van de macht van Frankrijk door samen te werken.

Dutch republic

Republiek VS Engeland 1651 - Englisch act of navigation. Dit was bedoeld om de handel van Nederland naar Engeland tegen te gaan. Er mochten geen Nederlandse schepen goederen naar Engeland vervoeren.

Stadhouder

Vaak werd er voor alle gewesten 1 stadhouder gekozen maar dat hoefde niet.

Einde stadhouderloze periode 1672: Oorlog met Frankrijk en Engeland. --> Willem III van Oranje werd gekozen.

Stadhouderloze periode: 1650. Er was geen oorlog, dus geen stadhouder nodig. De laatste stadhouder was doodgegaan en geen nieuwe gekozen.

Hoogste bevelhebber

Gouden eeuw (17e eeuw)

Technologische vooruitgang

Amsterdamse wisselbank

Culturele bloei

Willem III VS Lodewijk XIV 1672

Vrede van Nijmegen 1678: Vrede. Delen van de Zuiderlijke Nederlanden en de Elzas Lotheringen kwamen in Frans bezit.

Lodewijk wilde de Spaanse Nederlanden veroveren vanwege de rechten die zijn Spaanse vrouw had. Ze kregen hierbij steun van Engeland.

Zie aantekeningen voor bestuur.

Arminius: Gematigde opvattingen binnen het calvinisme over de predestinatieleer.