6. IKASGAIA

Eskeleto-sistema:

Lokomozio-aparatuaren alde pasiboa da.

Hezurrak.

Giltzadurak.

Lotailuak.

Funtzioak:

Gorputzaren mugimenduan esku hartzea.

Gorputzari forma eman eta haren pisuari eustea.

Barne-organoak kolpeetatik babestea.

Eskeleto-giharren ainguraketa ahalbidetzea.

Kaltzioa eta fosforoa gordetzea.

Hezur-muinean odol-zelulak sortzea.

Gihar-sistema:

Lokomozio-aparatuaren alde aktiboa da.

Gihar.

Tendoi.

Funtzioak:

Bizi-funtzioak betetzeko behar diren mugimenduak eragitea.

Jarrerari eustea.

Mimika ahalbidetzea tendoien bidez
daudelako lotuta eskeleto-sistemarekin.

Nerbio-sistemak prestatutako erantzun
motorrak gauzatzeaz arduratzen da.

Gorputzaren barne-euskarria da.

Hari esker mugitzen eta ibiltzen gara.

Hezurrak organo bizidunak dira, elikatu eta hazi egiten dira.

Osatuta daude:

Kaltzioz.

Fosforoz.

kolagenoz.

Motak:

Hezur motzak:

Adb.: ornoak

Hezur lauak:

Xafla-forma dute eta babes-funtzioa izaten dute.

Adb.: sorbalda-
hezurra.

Hezur luzeak:

Forma luzea eta zilindrikoa
dute, euste-eta mugimendu-
funtzioak betetzen dituzte.

Adb.: Izterrezurra

Kanpotik, hezur
guztiak, mintz batez
inguratuta daude.

Periostioa.

elkarren ondoan dauden
hezurrak bata besteari lotzeaz arduratzen
diren egiturak dira.

Finkoak:

Ez diete uzten hezurrei elkarren
artean mugitzen. Hezurrak
elkarri lotuta daude.

Adb.: Burezurreko
hezurrak lotzen dituzten giltzadurak. Suturak.

Erdi mugikorrak:

hezurrak sendo-sendo lotzen dituzte, baina mugimendu txiki
bat egiten uzten dute. Ornoen artean, ornoarteko diskoak daude.

Adb.: Ornoen
giltzadurak.

Mugikorrak:

Hezurren artean era askotako mugimenduak egin daitezke. Hezurren artean, eta lirdingatsu batez betetako poltsa bat dago. Lubrifikatzaile eta moteltzailea da.

Adb.: Likido sinobiala; ukondoan, sorbaldan eta belaunan.

Gihar-zuntzak izeneko zelula luzez osatuta daude.

Organo horiek uzkurtu eta erlaxatu egiten dira.

Ondorioz, luzera aldatu eta mugimendua
ahalbidetzen dute.

Motak:

Gihar leunak:

Geldo eta oharkabean uzkurtzen dira.

Gihar-zuntz leunez eratuta daude.

Hainbat organoren paretak estaltzen dituzte.

Adb.: Digestio-hodienak.

Bihotz-giharrak:

Bizkor eta oharkabeanuzkurtzen dira.

Gihar-zuntz ildaskatuzosatuta daude.

Adb.: Miokardioa.

3.-Eskeleto-
giharrak:

Mugimendu
bizkorrak eta borondatezkoak dituzte.

Eskeletoaren mugimenduaz arduratzen dira.

Eskeleto-giharrak gihar-zuntz ildaskatuz osatuta daude.

Zuntzak gihar sortatan elkartzen dira eta perimisioa deritzon
mintz batez inguratuta daude.

Hezurretan

Lesioak

Giharretan

Lesioak

Giltzaduretan

Lesioak

Hausturak:

Hezurra haustea da.

Igeltsua edo ohol bat jartzea izaten da sendabiderik ohikoena.

Haustura larria bada, iltzeak eta metalezko xaflak jartzen dira.

Mina da sintomarik agerikoena.

Hausturek ere hanturak eta hematomak eragiten dituzte.

Distentsioak eta zaintiratuak:

Hantura mota batekin dute zerikusia.

Distentsioek:

Giharrei eta tendoiei erasaten
diete, gehiegi luzatzearen edo gehiegi
erabiltzearen ondorioz gertatzen dira.

Zaintiratuak:

Lotailuetan gertatzen dira, eta orkatiletan, belaunetan eta eskumuturretan gertatzen dira askotan.

Tratamendua:

Nahiz distentsioa zein zaintiratua gertatu, atseden hartzea komeni da, eta mina sentitzen den aldean izotza jartzea; gainera, medikuarenera joan beharra da beti.

Lokadurak:

Giltzadura barneko hezurra bere ohiko lekutik aldatzea da.

Lehen sintoma:

Min handia izaten da, eta mugimenduak areagotu egiten du, min hori.

Bigarren sintoma:

Deformazioa izaten da, hezur bat bere ohiko lekutik aldatu delako.

Gihar-kontrakturak

Giharra oharkabean eta luzaroan uzkurtuta egotea da.

Giharrari egin dezakeen baino lan handiagoa eskatzen zaionean gertatzen da.

Irauten badu edo maiz gertatzen bada, gero eta errazago agertzen da kontraktura.

Jarrera desegokiak eraginda, maiz gertatzen dira gihar-kontrakturak bizkarrezurreko lepo-, bizkar- eta gerri-ornoetan.

Garrantzitsua da jarrera zaintzea, eta ez hartzea bizkarra kalte egin ahal dion jarrerarik.

Egin behar dena:

Ariketa fisiko egokia egitea, joera hori aldatzeko.