av ENEKO NOVOA ALONSO för 12 dagar sedan
21
Mer av detta
Digestio-aparatuaren irekidura. Gure borondateak erabaki: noiz kanporatu gorotzak, uzki-esfinterra zabalduz.
Xurgatu gabeko substantziak hemen etorri, hestearen mugimendu peristaltikoen bidez. Hiru zati ditu:
Ondestea: digestio hodiaren azken zatia. Bertan pilatu gorotzak, kanporatuak izan arte.
Kolona: 1,5 m, hiru zati: goranzko, zeharkako eta beheranzko kolona. Prozesu burutu:
Kolonean ez dago digestiorik.
Bakteria sinbionteak bizi kolonean. Elikadurarako guk xurgatu gabeko hondarra aprobetxatu. Bitaminak sortu. Beren nutrizioan heste-gasak sortu.
Ia ur guztia eta gatz mineralak zurgatu odolera. Digestioaren hondarrak solidoago bihurtu, gorotzak osatuz.
Hesteitsua: ileonarekin loturik. Hemendik, apendizea irten. Ez harremana digestioarekin.
8 m luzera. Duodenoan amaitu digestio kimikoa, mantenugaien xurgapena gertatu, hiru-atal:
Ileona: heste meharraren azken zatia. Bukatu xurgapena. Balbula ileozekalaren bidez, heste lodiari loturik.
Jejunoa: mantenugaiak odolera eraman. Paretak oso tolestuta, heste-biloak osatuz. Biloen barruan odol-hodiak: mantenugaiak jaso eta gorputzeko zelula guztietara eraman
Duodenoa: kimoa jaso, digestio kimikoa amaitu. Organo batzuk parte hartu:
Heste-urina: duodenoak sorturikoa, urin pankreatikoarekin batera lan
Pankrea: urin pankreatikoa sortu, entzimek betrik, kimoaren deskonposaketa kimikoa amaitu, mantenugaiak sortuz: monosakaridoak, aminoazidoak...
Gibela: behazuna sortu, gantzak emultsionatzeko. Sortuz gero, behazuna gibeletik behazun-xixkuraino doa.
“J” itxurako poltsa. Sarrera kardia izena, etengabe zabalik. Irteera piloro izena. Urdailan bi ekintza:
Ekintza kimikoa: urdailaren paretek urin gastrikoa jariatu; bi osagai:
Pepsina: proteinak hasi deskonposatzen. Urdailen ekintzari esker, elikadura-boloa "kimo" erdi likido bihurtu. Piloroan, heste meharrera igaro.
Azido klorhidrikoa: substantzia bakterizida, kimikoki eragin elikadura-boloari.
Ekintza mekanikoa: elikadura-boloak 3-4 ordu irabiaketan. Prozesu honek, urdailean amaitu
Faringetik urdaileraino. Elikadura-boloa faringetik urdailerantz mugitu. eta ez alderantziz.
Ahoa/hestegorria artean. Epigloti balbula. Irensketan arnas- aparaturanzko pasabidea itzi, elikadura-boloa trakean ez sartzeko.
Elikagiak hodian sartzeko barrunbea
Mihia: elikagaiak listuaz nahastu alde batetik bestera eraman. Hauek, faringerantz bultzatu, soinuak artikulatu eta elikadura-boloa osatu.
Hortzak: elikagaiak mastekatu. Bi hortzeria: esne-hortzeria (20 hortz) eta behin- betiko hortzeria (32 hortz), lau motak:
Esmaltea: materialik gogorrena, kanpoko atala, kolore zuria. Dentina/boli, hortz-mamia: barruan odol hodiak eta nerbioak. Zementua.
Aurreko/atseko haginak: elikagaiak txikitu/xehatu, 8/12 hortz ia-ia.
Letaginak: elikagaia urratu, 4 hortz
Ebakortzak: elikagaiak ebakitu, 8 hortz
Listu guruinak: listua jariatu eta elikagaiekin nahastu, birrinketa errezagoa. Hor, lisozima, substantzia bakterizida, eta muzina aurkitu. Muzina esker karbohidratoen deskonposaketa kimikoa hasi, disakarido bihurtu.
