Enegia zentzuz erabiltzea

Mer av detta

PETROLEOA ETA BERE ERATORRIAK

av MAalen Vallejo

Elektrizitatea ekoizteko zentralek eragindako inpaktua

av Andrea Beasain

Industria iraultza

av Jorge Ruiz

ENERGIA

av Leire Montoya

Enegia zentzuz erabiltzea

Kontsumorako energiaren ekoizpena.

Zentral elektrikoa

Zentral elektrikoak energia mota bat eraldatu eta energia elektrikoa produzitzen duten instalazioak dira. Energia hori banatu eta kontsumitu egiten da.

Turbinak bira egitea lortzen denean, sorgailu elektriko batek elektrizitatea sortzen du. Turbinaren ardatza elektroiman batzuei konektatuta dag, eta elektroiman horiek bobina-formako zirkuito batzuen inguruan bira egiten dute. Orduan, bobinak

Zentral termikoetan, errekuntza-prozesu batean sortutako beroak ura lurruntzen du, eta lurrun hori bideratu egiten da, presio altuan, tubinaren besoei bira eginarazteko.

Zentral hidroelektrikoetan edo eolikoetan, uraren edo haizearen indarrak eginarazten dio bira tubinari, haren basoekin talka egitean; Ondoren, higidura hori sorgailuari transmititzen zaio.

Erabiltzen dugun energia ia guztia elektrikoa da. Esaten da elektrizitatea energia sekundaria dela.

Zer da energia?

Energia gorputzek edo sistemek duten propietate bat da , beren burua zein beste gorputz batzuk eraldatzeko ahalmena ematen diena .Naturan geratzen diren eraldaketen bidez jartzen da agerian

Energia garraiatzea, metatzea eta kontsumitzea

Kontsumoa

Mugak jarri behar al genizkioke energia-iturrien erabilera gero eta handiagoari? Galdera horren erantzuna gure baitan dago. Izan ere, energia gizakion ongizatea lortzeko erabiltzen da, eta, beraz, hortxe ezarri beharko litzateke muga. Hala, hau- xe galdetu beharko genioke, behin eta berriro, gure buruari: Energia-iturrien erabilerak mesede egiten al dio gizakion gaur egungo eta etorkizuneko ongizateari? Ala kalte egiten dio? Ongizateari kalte egin diezaioketen faktoreetako bat ingurumena hondatzea da.

Metatzea

Energia elektrikoa gure aliatu energetiko nagusia den arren, arazo bat du: ezin da metatu kontsumo modu hedatuenean; hau da, korronte alterno gisa. Korronte zuzeneko baterietan eta piletan baino ezin da metatu energia elektrikoa, baina horiek ez dira gure premietara egokitzen. Horregatik, irtenbide hau aurkitu dugu: energia-baliabideak metatzea, elektrizitate bihurtu aurretik.

Garraioa

Ingurura begiratzen badugu, ikusiko dugu naturak gol-tentsioko banaketa-sareekin partekatzen duela espazioa. Gaur egungo gizartean energia asko kontsumitzen dugu, eta, ondorioz, banaketa-sareak ezinbestekoak dira. Horixe da, hain zuzen, energia elektrikoaren abantailetako bat: erraza dela hura ekoizpen-gunetik kontsumo-gunera garraiatzea. Banaketa-sareen begi-inpaktua eta berriki egindako azterketa medikoak (eztabaida eragin dutenak) kontuan hartuta, hirietan gol-tentsioko linea elektrikoak lurperatzea komeni da, osasunerako kaltegarriak izan daitezkeelako.

Energia-iturriak

Berriztagarriak eta ez berriztagarriak

Ez-berriztagarriak

Haien ustiatze-abiadura naturako berriztatze-abiadura baino handiagoa da.

Berriztagarriak

Haien ustiatze-abiadura naturako berriztatze-abiadura baino txikiagoa da.

Energia konbentzionalak eta ordezkoak

Ordezkoak

Biomasa

Fosildu gabeko materia organikoa da. Biomasatik ener- gia atera dalteke, gasifikazio-. deskonposizio edo hartzidura-prozesuen bidez bioerregai bihurtuta Gaur egun garapon-bidean dago

Marea-energia

Uraren higiduratik datorren energia da. Bi eratara lor daiteke: batetik, Itsasgoran eta itsasbeheran higitzen diren ur masa handiez baliatuta; eta, bestetik, haizeak itsasoaren gainazalean sortzen dituen olatuez ballatuta.

Energia geotermikoa

Lurraren barnealdeko beroa aprobetxatuta lortzen den energia da. Eskualde bolkanikoetan agertzen da, eta hainbat eratan azaleratzen da: tenperatura altuko gasa (fumarolak), lurruna edo ura irakiten (geiserrak) edo ur beroa (turri termalak). Elektrizitatea ela ur beroa lortzeko erabillzen da, batik bat.

Energia eolikoa

Haizearen energia zinetikoa da, eta hainbat men- dez erabill izan da nabigazloan eta haize-errotetan. Gaur egun, parke eolikoetan erabiltzen da, energia elektrikoa sortzeko.

Eguzki energia

Lurraren gainazalera iristen den erradiazio elek- tromagnetikoa da. Eguzkitik dator, eta, bertan, fusio nuklearraren bidez sortzen da.

Konbentzionalak

Hidraulikoa

Ibaietako desnibela edo ur-jauzi artifizialak aprobetxatuta lortzen den energia da.

Nukleo atomikoen fusio- eta fisio- prozesuen bidez lortzen da. Ezagutzen den energia-iturri eraginkorrena da. Gaur egun, estatuan produzitzen den elektrizitate gehienak jatorri nuklearra du.

Gas naturala

Gasen nahaste bat da, batik bat metanoak (CH.) eta beste hidrokarburo batzuek osatua. Erretzean CO,-a eta ura bakarrik eratzen direnez, nahiko gar- bia dela eta qutxi kutsatzen duela esaten da.

Petrolioa

Likido likatsua da, arrea edo belzkara izan daite- keena, eta haren osagaiak hidrokarburoak dira. Milioika urtez sedimentu-geruza handien azpian egon diren animaliak eta landareak deskonposatuta eratzen da.

Harrikatza

Arroka sedimentario bat da, duela millolka urte metatutako landare-hondarrak deskonposatuta oraturi- koa. Industrian eta zentral termikoetan erabiltzen da, erregai gisa.

Sutako egurra

Batez ere industrializazio txikiko lekuetan erabiltzen da. Baso-soiltzea eragiten du.

Energiaren formak

Energia kimikoa

Materia bizigabean zein izaki bizidunetan gertzen diren erreakzio kimikoen bidez jartzen da agerian

Energia termikoa

Gorputzen temperatura aldaratzen duen energia da

Erradiazio-energia

Uhin elektromagnetikoek duten energia da.Eguzki energia da garrantzitsuena, hartatik baitatoz gai nerakoak edo zeharka

Energia elektrikoa

Sorgeilu elejtrikoak sortzen duten energia da

Energia nuklearra

Nukleo atomikoen fusio eta fisio przezuen bidez lortzen da. Masaren parte bat energia bihurtzen da

Energia Mekaniko

Higiduraren bidez trukatzen diren energia mota guztiak dira

Energia potentzial grabitatorioa

Gorputzek lurraren gainazaletik altuera batera egoteagatik duten energia da.

energia zunetikoa

Gorputzek higiduran egoteagatik duten energia da

Energia potenztial elektrikoa

Deformatu diren gorputzek edo sistemek duten energia da