BAROK
SZTUKA
muzyka baroku
W okresie baroku rozkwitła muzyka świecka, instrumentalna, opera, oratorium i kantata. Korzystano chętnie z różnorodnych środków wyrazu i posługiwano się bogatą stylistyką. Wynaleziono takie formy muzyczne, jak sonata, koncert i uwertura. Największymi kompozytorami baroku byli:
Jan Sebastian Bach (Koncerty brandenburskie)
Georg Friedrich Händel (oratorium Mesjasz)
Antonio Vivaldi (Cztery pory roku)
cechy w rzeźbie i malarstwie
• tematyka religijna, mitologiczna, alegoryczna
• portrety, pejzaże, martwa natura, sceny rodzajowe
• światłocień i kontrast barwny
• dynamiczne, asymetryczne kompozycje
• dużo ekspresji
• monumentalizm i dramatyzm
najwybitniejsi twórcy: Caravaggio, Rembrandt, Rubens, Velázquez, Bernini
Zdjęcie z krzyża- Peter Paul Rubens
Ekstaza świętej Teresy - Giovanni Lorenzo Bernini
cechy w architekturze barokowej
• kościoły olśniewające przepychem (oddziaływanie propagandowe)
• reprezentacyjne rezydencje królewskie i magnackie otoczone ogrodami
• monumentalizm
• fasady budowli były dynamiczne, ozdobne, zróżnicowanie i wieloelementowe
najwybitniejsi architekci: Bernini, Borromini
baldachim - Giovanni Lorenzo Bernini
FILOZOFIA
SCEPTYZM
"człowiek jet tylko trzciną, najwątlejszą w przyrodzie, ale trzciną myślącą" Wobec ułomnością umysłu wiara religijna jest najbardziej prawdopodobną drogą do prawdy oraz człowiek zakładający istnienie Boga jest w korzystniejszej sytuacji niż ten, który tego nie robi. przedstawicielem tego kierunku był m.in. Pascal
KARTEZJANIZM, RACJONALIZM
"Myślę więc jestem"
Kierunek ten uważał umysł jako główne narzędzie do poznawania rzeczywistości, a wątpienie jako podstawę rozważań. Otaczający nas świat może być snem nasz własny umysł też może ulegać złudzeniem
Przedstawicielem tego kierunkubył Kartezjusz
SPIRYTUALIZM, MISTYCYZM
Te kierunki zakładały, że prawdziwa rzeczywistość jest niematerialna, a świat rzeczywisty to jedynie przejaw wartości duchowych. Mówiły o konieczności powrotu do życia zakonnego opartego na kontemplacji, ascezie i pokucie.
przedstawicielami tych kierunków była św. Teresa i św. Jan od Krzyża.
NAZWA
Termin "barok" pochodzi od włoskiego słowa "barocco" oznaczającego perłę o nieregularnym kształcie lub "dziwność", "nietypowość". Określenie to odpowiada charakterowi epoki, w której odrzucono klasyczny kanon piękna.
LITERATURA
NAJWYBITNIEJSI TWÓRCY I ICH DZIEŁA
Jan Chryzostom Pasek
„Pamiętniki” świadectwo życia, obyczajowości i mentalności człowieka epoki, ukazujące dzieje wojen autora, jak i jego zarządzanie majątkiem ziemskim
Jan Andrzej Morsztyn
„Kanikuła albo psia gwiazda”- zbiór wierszy wzorowanych na liryce Marina, głównie o tematyce miłosnej, oparty na pomyśle związania czasu letnich upałów z czasem najżarliwszej miłości.
Daniel Naborowski
„krótkość żywota”- wiersz zawierający efektywne środki poetyckie ilustrujące szybkość opływania czasu a wraz z nim krótkość oraz niepewność ludzkiego życia i losu
Mikołaj Sęp Szarzyński
‘Rytmy abo Wiersze polskie” -zbiór ocalałych utworów zawierające podstawowe tematy barokowe: rozterki duchowe, rozdarcie człowieka między popędami ciała i duszy, przemijanie i zmienności świata, ciągła świadomość śmierci
Poezja metafizyczna
nurt utworów poruszających zagadnienia natury filozoficznej, religijnej, duchowej. W Polsce przedstawicielem poezji metafizycznej był Mikołaj Sęp Szarzyński
Konceptyzm
styl w literaturze wiążących się z poszukiwaniem przez twórcę błyskotliwej idei, konceptu, który mógłby dać początek dziełu. Celem poetów było zaskoczenie olśnienie lub rozbawienie odbiorcy.
Marinizm
kierunek ukształtowany przez włoskiego poetę Giambattistę Marina. Marinizm skupiał się na doskonałości formalnej poezji, literackiego kunsztu artysty, elegancji i wirtuozerii słowa poetyckiego. Wiersz miał olśnić odbiorcę zaznaczył się głównie w poezji Miłosnej. W Polsce najznakomitszym naśladowcą był Jan Andrzej Morsztyn.
Manieryzm
Tendencja literatury barokowej przejawiająca się stosowaniem przez artystów nowych sposobów wyrażenia idei w utworze. Manieryści dążyli do ściągnięcia formalnej doskonałości.
TŁO HISTORYCZNE
Sobór trydencki zapoczątkował kontrreformację, która wywołała napięcia na tle religijnym oraz prześladowania. Wybuchła wojna trzydziestoletnia. Był to czas umocnienie władzy absolutnej (we Francji Ludwika XIV, w Rosji- cara Piotra I. Polska była osłabiona przez potop Szwedzki (1655-1660) i powstanie kozackie Bohdana Chmielnickiego. Polska borykała się także z wewnętrznymi problemami (liberum veto, przywileje szlacheckie, itd.)
CZAS TRWANIA
W Europie barok zaczął się pod koniec XVI w. i trwał do połowy XVIII w. W Polsce trwał od końca XVI w. (śmierć Jana Kochanowskiego w 1584r) do lat 40. XVIII w. (utworzenie Collegium Nobilium- 1740r)
