GNOSEOLOGIA

Filosofia modernoa

KANT

arrazionalistak

Kanten ikuspegitik, esperientziak gure ezagutzaren edukia edo materua ematen digu, baina gure arrazoimenak antolatzen ditu eduki horiek.

Enpiristak

Arrazoimen hutsaren kritika

ezagutzaren posibilitateak argitzen

Enpirismoa

Locke

Hume

Berkeley

Hobbes

Britaniar uharteetan

esperientzia

Arrazionalismoa

Europan bizi, XVII. eta XVIII. mendeetan

Spinoza

Descartes

Leibniz

Arrazoimena

Egia unibertsal eta absoluturik ez dagoela helarazten duen teoriari

GNOSEOLOGIA

EZAGUTZA

Greziako pentsamendua

Aristoteles

Forma

Unibertsala dena ezagutzean datza, ez partikularra dena ezagutzean

Zenbait banakoen ezaugarri komunak eta inmanenteak ateratzea, partikularrak alde batera utzita.

asbtrakzio induktiboa

zentzumenen bitartez ezagutza hasten da

pertzepzio horiek oroimenean gorde eta irudimenari esker gogoratu.

Adimenaren bidez, pertzepzio horiek beste batzuekin alderatu eta ezaugarri komunak aurkitu

Platon

Platonen gnoseologia

Ideien teoria

Mundu adigarria

Mundu sentigarria

Episteme

Jakintza/Zientzia

Arrazoimenaren bitartez

Doxa

Iritzia

Zentzumenen bitartez

Egia

Egia-irizpideak

Ebidentzia

Ezinezkoa baldin bada zalantzan jartzea

Adostasuna

elkarrizketa-prozesu baten bidez lortutako adostasun emaitza

Egokitasuna

Baieztatzen dena errealitatearekin bat datorrenean

Koherentzia

Kontraesanezkoa ez bada eta beste egi batzuekin bateragarria bada

Pragmatismoa

bere ondorio praktikoak kontuan hartuz

Autoritate-irizpidea

Azterketa arrazionalari

tradizioz iraun duten sinesmenak

Jarrerak

Hermeneutika

testuen interpretazioa

Aurreiritziak

Perspektibismoa

Ikuspuntu jakin batetik

Subjektibismoa

Faktore indibidualen mende soilik

Eszeptizismoa

egia ezagutzeko posibilitatea ukatzen duena

Erlatibismoa

Dogmatismoa

Egia ziurtasunez ezagut daiteke