PARAGRAFTA ANLAM
E- PARAGRAFIN YAPISI
SONUÇ
Paragrafın bütününden çıkarılacak etkili ve kesin yargıyı belirten son cümledir. "Bu bakımdan, demek ki, anlaşılıyor ki" gibi bağlaçlarla başlayabileceği gibi bunlar olmadan da kullanılabilir.
GELİŞME
Giriş cümlesinde verilen konu, örneklerle burada açıklanır. Gelişme cümleleri; yardımcı düşünce cümleleri, örneklendirme cümleleri ve ayrıntı cümlelerinden oluşur.
GİRİŞ
Paragrafın giriş bölümüyle ilgili olarak karşımıza genellikle şu sorular çıkmaktadır:
Aşağıdakilerden hangisi bir paragrafın giriş cümlesi olamaz?
Aşağıdakilerden hangisi bir paragrafın giriş cümlesi olabilir?
Aşağıdakilerle anlamlı ve kurallı bir paragraf oluşturmak istendiğinde hangisi paragrafın ilk cümlesi olur?
Giriş bölümü genellikle paragrafın ilk cümlesinden oluşur. Bu bölümde genelde paragrafın konusu ya da ana düşüncesi ifade edilir. Giriş bölümü kısa ve genellikle ilgi çekicidir.
Giriş bölümüyle ilgili sorular son yıllarda sıkça sorulan sorular arasındadır. Bu tür soruları çözerken cümlelerde yer alan sözcüklere dikkat etmek gerekmektedir.
Bir cümlenin içinde bağlayıcı öge (ama, fakat, oysa, çünkü, bu, böylece, bundan dolayı, kısacası, özetle, dolayısıyla) bulunuyorsa o cümle paragrafın giriş cümlesi olamaz. Çünkü bağlayıcı öğeler cümleyi kendisinden önceki cümleye bağlarlar.
C- PARAGRAFIN BAŞLIĞI
Başlık, paragrafı konunun ana hatları yönünden kapsamalı, paragrafta üzerinde durulan konu hakkında bilgi vermelidir. Ayrıntılar başlıkta yer almaz. Başlık konunun özüdür, bir ya da birkaç sözcükten oluşur.
A- PARAGRAFIN KONUSU
Konu; bir metin, paragraf, veya parçada yazıyı yazan kişinin hakkında söz söylediği kavram, varlık, düşünce gibi unsurlardır. Her metin, paragraf veya parçanın mutlaka bir konusu vardır. Çünkü konu olmadan herhangi bir şey yazmak mümkün değildir. Yazıyı oluşturan tüm ögeler konunun etrafında döner.
Paragrafın konusunu bulmak için genellikle şu sorular sorulur:
Bu metnin konusu aşağıdakilerden hangisidir?
Bölüm paragrafın konusu aşağıdakilerden hangisidir?
Bu parçada neyden söz edilmektedir?
D- PARAGRAFIN YARDIMCI DÜŞÜNCELERİ
Ana düşünceyi çeşitli yollardan destekleyen, onunla düşünce olarak aynı doğrultuda olan ancak tek tek bakıldığında ana düşünceye göre zayıf kalmış düşüncelere yardımcı düşünce denir.
Her paragrafta bir ana düşünce olmasına karşın bir ya da birden fazla yardımcı düşünce vardır.
Bu sorular genellikle karşımıza şu biçimlerde çıkar:
Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
Yukarıdaki parçada aşağıdaki düşüncelerden hangisine yer verilmemiştir?
Yukarıdaki parça için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Yukarıdaki metinden aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
DİKKAT
Yardımcı düşünceyle ilgili sorular çoğu zaman “olumsuz” biçimde karşımıza çıkar.
Bu sorularda olumsuz olduklarını vurgulamak, dikkatsizliği bir ölçüde azaltmak ya da dikkati yoğunlaştırmak için olumsuz soru kökünün altı mutlaka çizilmelidir.
B- PARAGRAFIN ANA DÜŞÜNCESİ
Paragrafın temelini oluşturan, asıl anlatılmaya ya da savunulmaya çalışılan düşünceye ana düşünce denir. Ana düşünce, yazarın okuyucuya iletmek istediği mesajdır; paragrafı yazma amacıdır.
UYARI
Ana düşünce paragrafın ilk cümlesi ya da son cümlesinde olabileceği gibi kimi zaman da açıkça söylenmez, paragrafa sindirilir.
Ana düşünce bulunurken anlatılanların dışına çıkılmamalı, duygularımızı katmadan verilmek istenen belirlenmelidir.
Ana düşünce soruları genellikle şu biçimlerde karşımıza çıkar:
Paragrafta asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
Parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir?
Paragraftan çıkarılabilecek sonuç aşağıdakilerden hangisidir?
Yukarıdaki paragrafın ana fikri aşağıdakilerden hangisidir?
PARAGRAF NEDİR?
Bir duyguyu, bir düşünceyi ya da bir olayı anlatan kelimeler topluluğudur. Her paragraf kendi içinde bir bütündür.
