Digestio-aparatua: anatomia eta fisiologia.

Honelako gehiago

3.- Digestio-aparatua: anatomia eta fisiologia.

by lucas lara

Digestio-aparatua:

by ainhoa dieguez

DIGESTIO-APARATUA

by AINHOA GOROSTIAGA CRESPO

DIGESTIO APARATUA

by Jon Gómez

Digestio-aparatua: anatomia eta fisiologia.

HESTE LODIA:

Xurgatu gabeko substantziak heste lodian peristaltismoaren bidez mugitzen dira. Hiru zatitan banatuta dago: hesteitsua, kolona eta ondestea.

Ondestea:

odiaren azken zati, Bertan pilatzen dira gorotzak, kanporatuak izan arte.

Kolona:

1,5 m-tako hodiak hiru zati ditu: goranzko, zeharkako eta beheranzko kolona, eta prozesu garrantzitsuak burutzen ditu.

Kolonean ez dago digestiorik.

Bakteria sinbionteak kolonean bizi dira, eta bitamina sortzen dituzte elikagai hondarrak aprobetxatuz.

Heste lodiak ur eta gatz mineralak xurgatzen ditu, gorotzak osatuz..

Hesteitsua:

Hesteitsua ileonarekin komunikatzen da, eta apendize bermiformea ateratzen da, digestioarekin loturarik gabe.

UZKIA:

Digestio-aparatuaren amaiera da, eta borondateak erabakitzen du gorotzak kanporatzea.

AHOA:

Hortzaren atal nagusiak hauek dira: esmaltea (material gogorrena eta kanpoko aldean, kolore zuria duena), dentina edo bolia, hortz-mamia (odol hodiak eta nerbioak dituena) eta zementua.

Hortzak:

Hortzak elikagaiak mastekatzeko erabiltzen ditugu. Gizakiak bi hortzeria izaten ditu bizitzan: esne-hortzeria (20 hortz) eta behin-betiko hortzeria (32 hortz). Behin-betiko hortzerian lau hortz mota bereizten dira.

Ebakortzak: elikagaia ebakitzen dute. 8 dira. o Letaginak: urratu egiten dute elikagaia. 4 dira. o Aurreko eta atzeko haginak. 8 eta 12 dira, hurrenez hurren. Elikagaiak txikitu eta xehatu egiten dituzte.

Listu guruinak:

listua bota eta janariarekin nahasten da ehotzeko errazagoa izan dadin. Bere konposizioak lisozima, substantzia bakterizida bat eta muzina ditu, karbohidratoen deskonposizio kimikoa abiarazten duena, disakarido bihurtuz.

MIHIA

Mihia elikagaiak listuarekin nahasten ditu, hortzak funtzionatzen laguntzeko. Horrez gain, elikagaiak faringerantz bultzatzen ditu, soinuak artikulatzen eta dastamena ahalbidetzen du. Elikagaiek, listuarekin nahastuta eta ondo xehatuta, elikadura-boloa osatzen dute.

FARINGEA:

Heste-gorriaren eta ahoaren artean dago, epigloti izeneko balbula duena. Bere funtzioa irenstean arnas-aparaturako pasabidea ixtea da, elikadura-boloa trakean sartzea saihesteko.

HESTEGORRIA:

Faringetik urdaileraino doan hodiak elikadura-boloa faringetik urdailerantz mugitzen du, mugimendu peristaltismoaren bidez.

URDAILA:

Urdaila "J" itxurako poltsa bat da, kardia izeneko sarrerarekin eta piloro izeneko irteerarekin. Urdailan bi ekintza garrantzitsu gertatzen dira.

Ekintza kimikoa:

Urdailaren paretek urin gastrikoa jariatzen dute, eta honek bi osagai nagusi ditu.

Pepsina:

Proteinak urdailean hasten dira deskonposatzen, zati txikiagoak sortuz. Ekintza horri esker, elikadura-boloa kimo izeneko likido bihurtzen da, eta piloroaren bidez, pixkanaka heste meharrera igarotzen da.

Azido klorhidrikoa:

Urin gastrikoak, substantzia bakterizida izateaz gain, kimikoki eragiten dio elikadura-boloari.

Ekintza mekanikoa:

Elikadura-boloak 3-4 ordu ematen ditu irabiaketa eta birrintze prozesuan. Digestio mekanikoa urdailean amaitzen da.

HESTE MEHARRA:

Heste mehea hiru atal ditu: duodenoa, jejunoa eta ileona, eta 8 m-tako luzera izan dezake. Duodenoan amaitzen da digestio kimikoa, eta hemen gertatzen da mantenugaien xurgapena.

Ileona:

Heste meharraren azken zatitxoa da, non xurgapena amaitzen den. Heste lodiari balbula ileozekalaren bidez lotzen zaio.

Jejunoa:

Heste meheak mantenugaiak odolerantz xurgatzen ditu. Bere paretak tolestuta daude, heste-biloak osatuz. Biloen barruan odol-hodiak daude, eta hauek digeritutako substantziak jasotzen dituzte, gorputzeko zelula guztietara eramateko.

Duodenoa:

Duodenoak pilorotik datorren kimoa jasotzen du, digestio kimikoa amaitzeko. Prozesu honetan, organo batzuk hartzen dute parte.

kilo

Ekintza kimiko honi esker, kimoa kilo izeneko ahi bihurtzen da.

Heste-urina:

Duodenoak sorturikoa da, eta urin pankreatikoarekin batera lan egiten du.

Pankrea:

Urin pankreatikoak entzimaz beterik sortzen du, eta entzimek kimoaren deskonposaketa kimikoa amaitzen dute, mantenugaiak sortuz, hala nola monosakaridoak, aminoazidoak, ura eta bitaminak.

Gibela: behazuna

Gibelek behazuna sortzen du, gantzak emultsionatzeko eta zati txikiagoetan deskonposatzeko. Behin sortuta, behazuna gibeletik behazun-xixkuraino doa, non gorderik egongo den erabilia izan arte.

Digestio hodia:

10-12 bat metrotako luzerako hodia da. Ahotik uzkiraino luzatzen da. Hona hemen hodia osatzen duten atalak: