Kategóriák: Minden - sistem

a Leire Urkidi 4 éve

373

5. ikasgaia: Giza harremana eta koordinazioa (I): Nerbio-sistema eta sistema endokrinoa

Sistem saraf dan endokrin berfungsi untuk mengkoordinasikan dan mengatur tubuh melalui berbagai komponen dan proses. Neuron adalah unit dasar dari sistem saraf yang terdiri dari soma, dendrit, dan axon.

5. ikasgaia: Giza harremana eta koordinazioa (I): Nerbio-sistema eta sistema endokrinoa

5. ikasgaia: Giza harremana eta koordinazioa (I): Nerbio-sistema eta sistema endokrinoa

3.Nerbio-sistema.

Kanpoko eta barneko estimuluak aztertu eta gorputzak funtzionatzeko behar dituen erantzunak prestatu
Atalak
NERBIO-SISTEMA PERIFERIKOA

Bi sistema

Nerbio-sistema autonomoa

Bi azpisistema

Parasinpatikoa: atseden-egoeretarako prestatu gorputza

Sinpatikoa: jarduera-egoeretarako prestatu gorputza.

Borondatezko jarduera kontzienteak eragina izan dezake funtzio horietan.

Oharkabean, inkontzienteki eta automatikoki betetzen diren gorputzaren oinarrizko funtzioak eragin: bihotz-taupadak, biriketako mugimendua, guruin-jariaketak...

Ez dago garunaren mendean.

Nerbio-sistema somatikoa

Eskeleto-giharrek (borondatez kontrolatuak) osatzen dute

Gorputzaren mugimenduan parte hartu

Nerbioak nerbio-sistema zentralean jaio eta gorputz osoan zehar adarkatu eta banatu

Zuntzek nerbioak osatu

Neuronen luzapenak elkartu nerbio-zuntzak osatzeko.

NERBIO-SISTEMA ZENTRALA

Bi atal

Bizkarrezur-muina

Ekintza erreflexuak kontrolatu: zerbaitek ziztatzean eskua kentzea.

Entzefaloa

Bizkarrezur-erraboila

Oharkabeko funtzioak kontrolatu: bihotz-taupadak, birika-aireztapena, doministikuak, zotina, oka, mugimendu peristaltikoak,…

Bizkarrezur-muinari lotuta

Zerebeloa

Gorputzaren orekaz arduratu

Borondatezko mugimenduak koordinatu

Garuna

Funtzioak

Gorputzaren mugimedu, lo, gose eta egarri bizi-funtzioen arduraduna

Pentasmendu, oroimen, hizuntza, ikaskuntza eta abarrez arduratu

Borondatezko jarduerak zuzentzen dituzten aginduak prestatu

Kontziente egiten da hartzaileek hartutako informazioa.

Gainazala oso tolestuta

Bi hemisferioz osatuta

Meningea eta likido zefalorrakideoak nerbio-zentruak. babestu

Garezurrak eta bizkarrezurra organo horien kanpoko babesak

Entzefaloak eta bizkarrezur muinak osatzen dute

2.Nerbio-sistemaren osagaiak

Neuronak
3 mota

Elkartze-neuronak/interneuronak

Sentimen-neuronak motorrekin lotu

Neurona motorrak

erantzuna efektoreetaraino giharrak uzkurtzeko eta guruinak jariatzeko

Sentimen-neuronak

hartzaileek hartutako informazioa entzefalorantz eta bizkarrezur-muinerantz.

Osagaiak

Luzapenak:

Axoia

Neuronek elkar ukitu gabe, eta sinapsia (informazioa pasatzea neurona batetik bestera ikutu gabe) neurotransmisorei esker)

Nerbio-bulkada beti norantza berean: uhin elektrikoa dendritan sortu, neurona osoan ibili eta axoian atera

Neurona batek beste bati nerbio-bulkada igortzeko

Dendritak

Nerbio-bulkada jaso

Soma

Nukleoa eta organulu gehienak hor daude

Zelula mintza

Izar forma

Seinaleak jaso eta igorri nerbio-bulkaden bidez
Glia-zelulak
Neuronen artean tartekatuta

1.Koordinazio sistemak

Parte hartzen duten osagaiak
Efektorea

Guruina: erantzuna jariatzailea denean: substantzia bat jariatu

Giharra/muskulua: erantzuna motorra denean: mugimendu bat eragin

Erantzuna eman

Nerbiogunea

Erantzunak prestatu

Informazioa jaso eta prozesatu

Hartzaileak

Estimuluak (gorputzaren erantzuna sorrarazteko gai den aldaketa) hauteman eta nerbioguneetara igorri

Bi mota
Sistema-endokrinoa

Hormonak odolean zehar mugitu

Mezulari kimikoen bidez (hormonak) eragin

Erantzun geldoak baina iraunkorrak

Guruin endokrinoz osatuta

Nerbio-sistema

Erantzunak nerbioetan zehar zabaldu

Nerbio bulkaden bidez eragin

Erantzun laburrak eta lasterrak

Nerbio-ehunez osatuta

Informazioa jaso eta erantzunak prestatu