da JAFETH DAVID SANCHEZ ALFARO mancano 6 mesi
51
Più simili a questo
L1
TTUNTTUNA Soka-danborra edo psalterium-a musika-tresna bat da, eta erresonantzia-kaxa bat da, alde batetik bestera tenkatuta, bere azalaren gainean zintzilik, besoan edo apain-mahaiaren sorbaldan zintzilik, alde bereko eskua txirula ukitzeko erabiltzen duena, sokak beste eskuan baketa batekin ukitzen dituen bitartean. 6 hariko 3 ordenako jokoak (10 soka ere izan daitezke) flautaren tonikaren zortzirenetan fintzen dira, adibidez, Cc Cc Cc edo Dd Dd Ddd
ALBOKA Alboka Europan tradizioz ezaguna den haize-tresna da, eta gaur egun Euskal Herrira murriztu da ia esklusiboki. 2 eta 3 urte bitarteko bi adarrez, egurrezko gorputzaz eta bi tutuz osatuta egon daiteke, hainbat materialekin (Bizkaiko bertsioan) edo adar edo "adar handi" bakar batez, eta pieza bakar batean eta bi tutuetan (bertsio gipuzkoarra). Azkenik, kanaberazko mihi sinpleko bi fitak ditu.
DANBOLINA Danbolina nafarretik datorren instrumentua da, danbolina zortzi eta hamabi zentimetro arteko diametroa duen eta baketa bakar batekin ukitzen den mintz-perkusiorako tresna bat dela, Iberiar penintsulako tresna tipikoa da. Danbor baten antzekoa, baina kutxa estuago eta luzeago batekin
TXALAPARTA Txalaparta Euskal Herriko, Nafarroako eta Frantziako Euskal Herriko perkusio-tresna tradizionala da. Oro har, bi euskarri izaten ditu (otarreak, aulkiak, banketeak, etab.), material isolatzaileren bat (arto-hostoa, zaku zahar biribilduak, belar lehorra, etab.) eta, horren gainean, lau makilaz kolpatzen den ohol bat (bi txalapartari).
Oholerako gehien erabili diren zurak haltza, gaztainondoa, zarta eta herrialdeko beste batzuk izan dira. Tradizionalki txalaparta bakoitzak t-a ohi zuen arren.
NAFARROAKO GAITA a gaita navarra egurraren familiako tresna da. Familia horren barruan, Valentziako dultzaina, Aragoiko gaita, Kataluniako gralla eta Gaztelako dultzaina ere kokatu daitezke, besteak beste, eta, besteak beste, bi mintzaina daude.Horrelako instrumentuek soinua sortzen dute, bokilak dituen bi orhi edo palatan ematen den bibrazioari esker. Umetan inoiz egin dugun joko hori bezain aztarnazko zerbaiten antzekoa da: bi hosto hartzea, elkartzea, eta, haien artean geratzen den ogiba-espazio txiki horren bidez, soinua sortu arte airea kanporatzea. Sistema hori bera erabiltzen du Nafarroako gaitak soinua hartzeko.
DULTZAINA Dultzaina edo charamita oboe familiako mingüeta bikoitzeko tresna da. 30 zentimetroko luzera duen egurrezko tutu koniko batez osatuta, eta 6-8 digitazio zulo eta kanpaian 1-4 durunditsu daude. Eskualde batzuetan dultzainak erabiltzen dituzte, kromatikoak izatera iristen diren giltzekin. Instrumentu hau Espainiako musika tradizionalean erabiltzen da.
PANDEROA Panderoa perkusio-instrumentu landatarra da, menbrofonoen familiako marko danbor taldekoa. Espainian ezaguna da, eta zehazkiago Euskal Herrian, bertako instrumentu tradizionalen parte baita. Panderoaren berdina ez den arren, bi instrumentuen artean antzekotasunak daude eta Mesopotamian, Ekialde Hurbilean, Indian, Grezian eta Erroman ere sortu zela jakina da, nahiz eta orain arte ezagutzen diren lehen erregistroek erabilera datatzen duten (Espainian). mendetik aurrera.Landa-tresna hau 20 eta 40 zentimetro arteko diametroa eta bat eta bost zentimetro arteko zabalera duten egurrezko eraztun bat edo bi gainjarriz osatuta dago. Eraztun hauek, normalean, dozena erdi txindak edo metalezko xafla zirkularrez osaturiko errenkada bat (edo bi). Panderoak ez bezala, ez du txirrin edo kanpairik eta normalean tamaina handiagoa du. Uztaiak larruzko mintz leun eta luzatua ere badu alde batean.
TXIRULA Flauta deitzen zaio haize-tresna musikal mota bati. Bere eraikuntzaren sinpletasunagatik, agian tresnarik zaharrenetako bat izan daiteke, forma ezberdinekin kultura guztietan baitago.
Tutu bat du, gehienetan egurrezkoa edo metalezkoa (baina baita hezurrez, boliz, kristalez, portzelanaz, plastikoz edo erretxinez, etab.), zulo batzuk eta bokila bat dituena, ertzean (bisel), zeinaren soinua sortzen baita: Airea zuzenean hel daiteke koronabirusaren ezpainetatik.
TRONPA Frantses tronpa edo tronpa frantsesa letoizko tresna bat da, oso izaera polifazetikoa duena eta zilindro gutxirekin sorta oso zabala hartzen du. Gainera, tresna honek soinu leunak eta gozoak eta soinu gogorrak eta gogorrak igor ditzake. Adarrari tinbre-efektu bereziak lortzeko baliabide tekniko batzuk daude: mute, bouche, damper eta cuivré. Bere arbasoa ehiza adarra da.
Enborra hodi luze eta estu batez osatuta dago. Metalezko hodi koniko hau ijeztuta dago eta pabilioi edo kanpai ireki batean amaitzen da (adar baten formakoa) eta aho-ahoa jartzen den leadpipe delakoan (instrumentuaren gorputzaren hasiera) hasten da. Adar bikoitzen kasuan, tesitura B ♭ 2tik abiatzen da, eta E 6 edo E altuera inguruan iristen da.
Bokalaren barruko ezpainen bibrazioaren ondorioz sortzen da soinua, airearen presioaren eraginez: findu egiten da pabiloira iritsi arte, eta han kanpora igortzen da.
TRIKITIXA Trikitixa ("akordeoi txikia") botoi akordeoi diatonikoa da, jatorri italiarra duena. mendetik Euskal Herrian erabiltzen den haize-instrumentua da. Europako eta Amerikako beste leku batzuetan ere ezaguna da aldaketa askorekin.
Gehienetan pandero batekin batera jotzen da, hau da, panderoarekin batera. Horregatik, instrumentua baino gehiago, bikote honek sortzen duen musika mota da trikiti izen onomatopeikoak deitzen duena. Euskal Herrian erromerietan jotzen den musika tresna da. Bere jatorria italiarra da, nahiz eta bere erabilera Europako beste eskualde batzuetara hedatu zen, hala nola Euskal Herrian, non bere hedapena XIX.mendearen amaieran hasi zen. 1889an dago Urkiolan erromeria baten lehen aipamen idatzia.
TXANBELA Txanbela dultzainaren antzeko Euskal Herriko musika tresna aerofono tradizional bat da, bereziki Zuberoan jo izan dena. Dultzaina baino motzagoa da, eta zortzi zulo ditu: dultzainarenak gehi belarriak izenekoak. Lakarriko Pierre Caubet txanbelariari esker berreskuratu ahal izan ziren txanbela jotzeko modua eta erepertorio tradizionala.
SUNPRIÑUA Sunprinua edo sunpriñua Euskal Herriko haize-instrumentu bat da, gaztainondoaren edo hurritzaren azalaz egindakoa. Azala biribilkatu egiten da konoa egin arte. Goiko muturra zapalduta dago pita sartzeko. Bi zulo besterik ez ditu, bi hatz erakusleekin estaltzeko. Ondorioz, hiru soinu sor ditzake musika tresna honek
TXISTUA Txanbela dultzainaren antzeko Euskal Herriko musika tresna aerofono tradizional bat da, bereziki Zuberoan jo izan dena. Dultzaina baino motzagoa da, eta zortzi zulo ditu: dultzainarenak gehi belarriak izenekoak. Lakarriko Pierre Caubet txanbelariari esker berreskuratu ahal izan ziren txanbela jotzeko modu eta errepertorio tradizionala.
