Berrezarkuntza

More like this

BEHIN-BEHINEKO GOBERNUA

by julene alkorta

1876 urteko konstituzioa

• Burujabetza banatua (Erregearen garrantzia)
• Sufragio zensitarioa
• Hautazko Kongresua eta Senatua (Senatuan senatoreen herena soilik aukeratzen dira)
• Katolizismo, erlijio ofiziala (beste batzuk ere onartzen dira baina modu pribatuan)
• Eskubide zabalak baina beste lege batzuek murrizten dituzte.
• Indarreko 1923 urte arte (Primo de Riveraren diktadura)

Berrezarkuntza

Oposizio politika eta soziala (botere politikotik kanpo)

Karlistak

Zatiketa handia (1876 urtearen porrotaren ondorioz -3. Karlista-Gerra-)

Langileria

Sozialismo

PSOE eta UGT

Anarkismo

Taktika terroristak

CNT/FAI

Nazionalismoak

Katalan

Catalunya: Lliga Regionalista (Prat de la Riba eta Cambó)

Manresako Baseak -1892-

Gaitasunen banaketa

Autogobernua

Ideologia kontserbadora eta katolikoa

Jatorria: XIX. mendearen 30. hamarkadan → "Renaixença" (mugimendu literario eta kulturala)

Euskal

Euskadi: EAJ/PNV (Sabino Arana)

Arraza, hizkuntza eta tradizioak defendatzen ditu → "Jaungoikoa eta Lagizarrak"

Industria-Iraultzaren ondorioak

Karlismoa

Foralitatea

Agerpenaren arrazoiak

Gizartearen eraldaketa ekonomiko eta sozial sakonak

Zentralismo liberala

Abertzaletasuna (Nazio = Estatu)

Errepublikanoak

Hirietan oinarriturik (erdiko klasea eta beheko burgesia)

Haien arteko zatiketa (1go Errepublikaren porrota suertatu ostean)

Pi i Margall: federala

Salmeron: erradikala

Castelar: moderatua

2 aldiak

1898 eta gero

Krisi psikologikoa eta morala (azken kolonien galera)

98 urtearen belaunaldiaren intelektualak

BIRSORKUNTZA (Joaquín Costa)

Berrezararen sistema politikoa (Joaquín Costaren ustez):

• Oligarkikoa (oso talde murriztuak -burgesia eta aristokrazia- agintzen zuen eta erdiko klasea eta herri xehea sistematik at zeuden)
• Kazikeen boterean oinarriturik
• Ustela

Silvela: sistema politikoak BARRUTIK lehenaratu nahi du → porrota

1898 arte

Kanpoko ezegonkortasuna → kolonia-gerrak

Barruko egonkortasuna

Zertan oinarrituta?

Hauteskude-iruzurra

Putxerazoa

Botoen aldaketa

Kazikismoa

Presio ekonomikoa eta soziala

Sailkatzea

Hauteskundeetarako posizio-banaketa

Turnismoa (bi alderdien arteko bake-txandaketa)

Liberala (Sagasta)

1885 urtetik 1890 urterako Gobernua ("Gobernu liberal luzea"). EZAUGARRIAK:

Kode Zibilaren eta beste administrazio-prozesuen erreforma

Armadaren erreforma

Derrigorrezko soldadutza

Sufragio Unibertsalaren Legea

Hauteskunde-iruzurra mantentzen da

Epaimahaikideen Legea

Aurretiko zentsura kentzea

Elkarteen Legea

UGT eta PSOE legeztatzea

1881 urtetik 1885 urterako Gobernua. EZAUGARRIAK:

Hezkuntza-erreforma (askatasun gehiago baina Elizaren eragina handitzen da).

Adierazpen- eta argitaratze- askatasun handiagoa

Sufragioaren handiagotzea baina EZ unibertsala

Politika librekanbista

PROTEKZIONISMO eta LIBREKANBISMOAREN arteko desberdintasunak:

• Protekzionismoak herri baten industria babesten du, kanpotik datozen produktuei zergak ipiniz.

Abantaila: industria-prozesuaren hasieran nazio-industriaren sormena errazten du. Industria-enplegua handitzen da.

Desabantaila: Lehiakortasuna eta teknologia- eta merkataritza-berrikuntza murrizten du. Kontsumitzaileak prezio garestiagoak ordaintzen ditu.

• Librekanbismoak beste herriekiko merkatal-akordioak lortu nahi du zergarik gabeko produktuak erosi eta saldu ahal izateko.

Abantaila: produktu baten merkatua zabaltzen da edozein lekutan saldu ahal izatean. Berrikuntza derrigorrezkoa da lehiatu ahal izateko.

Desabantaila: nazio eta nazioarteko merkatuetan lehia handiagoa. Horrek enpresen itxierak eta langabeziaren handiagotzea sor ditzake.

Armadaren eraberritzea

Kontserbadorea (Cánovas)

1876 urtetik 1881 urterako Gobernua. EZAUGARRIAK:

Kubako gerraren amaiera → amnistia eta gatibuen askapena

3. Karlistadaren amaiera → Foru-ebazpena

Askatasun-eza alor batzuetan:

hauteskundeak

25 urteetako baino handigoko 6 biztanletatik 5ek EZIN dute botoa eman

argitaratze

adierazpen

hezkuntzan (Institución Libre de Enseñanza erakundeari erasoak)

Diktadura "canovista" → neurri autoritarioak

Ordena-sistema eta zentralizatua finkatzea

Monarkia finkatzea

Helburua:

Egonkortasun politikoa eta barruko bakea ziurtatzea altxatze militarren eta gerren kontran. Ideologo: Cánovas del Castillo. Erregeak: Alfonso XII eta Alfonso XIII

Las dos instituciones básicas del sistema serán la Corona y Las Cortes, que compartirán el poder legislativo.