by JULEN OCIO ELIAS 7 months ago
69
More like this
Nafarroako gaita egurrezko musika tresna bat da. Soinua lortzen da egituen duen bibrazioengatik. Tamborilarekin jotzen da. Nafarroako gaita ez da gaita bat bezala hau ez du boltsa.
Tobera bi lagunen artean airean edukiz jotzen den euskal musika tresna da, txalapartaren antzerakoa.Burdinezko palanka edo hodi batek osatzen du eskuarki. Berau jotzeko metalezko 30 zentimetro luzeko lau haga erabili ohi dira, bat esku banatan.
Alboka euskal haize instrumentu tradizionala da.mihi bakun jogune motako klarinete bikoitza duena.Musikalki, bi tutuak independienteak dira, baina aldi berean jotzen dira.
Txanbela dultzainaren antzeko Euskal Herriko musika tresna aerofono tradizional bat da, bereziki Zuberoan jo izan dena. Dultzaina baino motzagoa da, eta zortzi zulo ditu.
Txalaparta perkusio tresna bat da, zuzenean golpatzen da eta horrela soinuak egiten ditu. Joleak gutxienez bi izaten dira. Horizontalki jarria dagoen ohola jotzen dute goitik behera, bakoitzak bere bi makilekin, makilak bertikalki hartuaz.
Supriñua gaztainondoaren edo hurritzaren azalarekin eginda dago.Azala biribildu egiten da konoa sortu arte.Goiko muturra zapalduta dago pita sartzeko. Bi zulo ditu bakarrik eta hiru soinu egiten ditu.
TXISTUA
Euskal Herriko eskualde guztietan oso nabarmena da.
Txistua eta xirularen aldaera guztiek egitura berdintsua dute. Esku bakarrarekin jotzen den hiru zuloko flauta zuzena da, hiru zuloak hodiaren behealdean dituena.
DANBOLIÑA
Danbolina edo arratza perkusiozko musika tresna menbranofonoa da, Euskal Herrian tradizionalki oso hedatua dena. Txistua laguntzeko erabili ohi da, erritmoa markatzen.Txistulariak ezkerreko eskuinaz txistua jotzen du, eta, eskuineko eskuaz, danbolina.
Musugitarra antzinako musika tresna bat da, lamelofonoa (mihiaz edo behatzez jotzen den perkusio instrumentua). Giltza zahar baten itxura du, erdian bibratzen duen altzairuzko mihizka bat duena.
Euskal Herrian asko jotzen zen, batez ere Durangaldean. Aita Donostiak (1952) horrela azaldu zuen: "Durangokoei "tronperriko" deitzen zieten goitizenez, bertan tronpak egiten baitziren, eta jo ere bai.
Ttun-ttuna, tuntun edo danburia perkusiozko musika tresna kordofonoa da, eta frantsesez "tambourin basque" izena ere hartzen du; aragoieraz, berriz, "chicotén". Pirinioaren mendebaldean eta mendien banalerrotik iparrera zein hegoaldera erabili izan da gehien, geurean Zuberoan bereziki.
Hiru zuloko txirularekin batera jotzen da eskuarki, txistuak eta danbolinak eratzen duten bikotearen baliokidea osatuz.
Txirulak edo flautak aire-laster fina ertz baterantz zuzenduta, hodi edo ontzi baten barruko aire-gorputza dardaraztean hotsa ematen duten haize-instrumentuak dira.
Dultzaina Euskal Herriko haizezko musika tresna bat da. Zazpi zulo ditu. Orkestretan 2 dultzain egoten dira. Ezkontzetan, jaietan, erromerietan eta herri txikietako jaietan entzuten da. Nafarroako gaita baina pixkat estuagoa da.
Eskusoinu txikia edo trikitia botoidun akordeoi diatoniko mota bat da, europako beste herrialde batzuetatik ekarritako akordeoi diatonikoei egindako hainbat aldaketekin Euskal Herrian errotu zena. Trikitia edo, zenbait euskalkitan eta orohar hedatuago, trikitixa deitzen zai eta iraganean infernuko hauspoa ere.
Panderoa perkusiozko musika tresna da, esku betkin heldu eta bestearen atzamarrekin jotzen dena. Tresna eraztun batek edo biz osatuta dago, zentimetro bateko lodiera edo gutxiagokoa, burdinazko edo altzairu osagarriez hornitua, eta hutsune edo barrunbea azal oso leun eta luzatuz estalita du, zeina artilerik gabeko ardi-larrua edo asto sabela izan daitekeen.
