Giza Elikadura

Mer som dette

Elikagaien Kontserbazioa JOEL CHACON

Ved Joel Chacón Eguiluz

B I O K I M I A

Ved Rta rhayu

OKSIGENASI 2

Ved Wulan Setianingsih

ZAT MAKANAN

Ved cheryl aurellia

Giza Elikadura

Gizakiaren energia beharrak

Metabolismo basalaren tasa (MBT)

Neskak

65,5 + [9,6 × pisua (kg)] + [1,8 × altuera (cm)] − [4,7 × adina (urte)]

Mutilak

66 + [13,7 x pisua (kg)] + [ 5 x altuera (cm)] - [6,8 x adina (urte)]

Elikagaien balio energetikoa

Energia neurtzeko unitatea KALORIA (cal)

Ura, gatz mineralak eta bitaminek (ez dute balio energetikorik)

Elikadura eta nutrizioa: Mantenugaiak

Mantenugaiak

Organikoak

Bitaminak

HIDROSOLUGARRIAK

B1, B2, B12 eta C

LIPOSOLUGARRIAK

A, E, K eta D

Beroa, argia eta oxigenoa desegin (Elikagai freskoak hartu)

Askotariko konposaketa kimikoa, oso kantitate txikietan behar dira egunero

Proteinak

Estruktural, aminoazido, (proportzioa eta ordena aldatu)

Proteina bat ekoizteko, gorputzak gure dietan sartzen diren proteinen digestioan askatutako aminoazidoak erabiltzen ditu

Proteina elikagairik egokienak proportzio egokian aminoazido guztiak dituztenak

20 aminoazido

8 nahitaezkoak

12 ekoiztu edo sortu

Lipidoak

Oso desberdiank kimikoki, uretan disolbaezina

Funtzio erregulatzaileak

Hormona

Bitamina

Mintz zelularra osatzen dutenak

Kolesterola

Fosfolipidoak

Gantzak

Ez-saturatuak edo asegabeak

Saturatuak edo asetuak

Gluzidoak

Karbohidratoak/energia eman

Polisakaridoak

3 monosakarido baino gehiago, kristal itxura, ez gozoak

Zelulosa

Glukosa askoren elkarketa, bakarrik belarjaleak jan

Glukogenoa

Glukosaz eratutako kate luzea, animali gluzido erreserba (gibelan eta giharretan)

Almidoia

Glukosa askoren elkarketa, landare gluzido erreserba (patata eta zerealak)

Disakaridoak

2 monosakaridoen elkarketa

Maltosa

Malta azukrea (garagardoaren sorkuntzan)

Laktosa

Esnean

Sakarosa

Azukre arrunta (erremolatxa/kanabera)

Monosakaridoak

Disolbagarriak dira

Galaktosa

Esnean (ez oso gozoa)

Fruktosa

Fruituetan (sagarra eta eztian)

Glukosa

Fruituetan (mahatsak)

Ez-organikoak

Gatz mineralak

Erreakzio kimikoak

Hezurren eta hortzen osagaiak

Ura

Orekan

Organismoaren molekula ugariena

Elikagai motak

Erregulatzaileak edo babesleak

Ura, gatz mineralak edo bitaminak dute.

Ezinbestekoak dira gure organismoak beste elikagaiak erabiltzeko.

Plastikoak edo eratzaileak

Proteinak dute

Zelulak, ehunak eta organoak eratzeko

Energetikoak

Gluzidoak edo lipidoak

Energia iturriak

Dieta osasungarria eta orekatua

DIETA: Egunero jaten eta edaten ditugun elikagai guztien multzoa da.

Elikadurarekin lotutako osasun-arazoak.

Bulimia

Anorexia

Gizentasuna

Desnutrizioa

Elikagaien kontserbazioa.

Hartziduraren bidez

Fermentazioa = azukrea = alkola = azido azetiko

Esnetik, gazta eta jogurta

Mikroorganismo batzuekin, elikagai batetik, beste bat egin

Irradiazioaren bidez

Mikroorganismoak hil, produktua oso gutxi irradiatzen

Keztatzearen bidez

Keen bidez mikroorganismoak hil

Gehigarrien bidez

Artifizialak

Kontserbatzaileak (kimikoak)

Naturalak

Olioa, azukrea, gatza...

Hutsean ontziratzea

Elikagaiari oxigenoa kendu

Anaerobiko

Aerobiko

Deshidratazioaren bidez

Liofilizazioa

Uraren 100% galdu

Lehortzea

Gainazala bakarrik ura galdu

Beroan kontserbatzea

UHT

Esterilizazioa

Pasteurizazioa

Hotzean kontserbatzea

Ultraizoztea

(-150)-(-35) gradu

Izoztea

(-18)-0 gradu

Hoztea

0-8 gradu