Leerinhouden afval
Stap 5
Ontstaan van plastiek en verspreiding over de wereld
Eind 19de eeuw: basis gelegd in Verenigd Koninkrijk, dit werd verder ontwikkeld tussen de eerste en de tweede wereldoorlog
Veel plastic doordat het goedkoop gefabriceerd kon worden, in alle mogelijke kleuren en vormen
Plastic zakken: duurt 1,000 jaar vooraleer ze verteerd zijn
Afval in andere landen
De aarde algemeen
Oplossing: drijvende recyclingstations
Top 20-landen die het meeste plasticafval in zee (in totaal zo’n 4,8 tot 12 miljoen ton plastic per jaar in zee; zo’n 83% van het totale saldo) Het plasticafval komt in het water terecht door verkeerd opslagen van afval. Het plastic komt in de zee met wind of overtollig water meegevoerd
1 China
2 Indonesië
3 Vietnam
4 Filipijnen
5 Sri Lanka
6 Thailand
7 Egypte
8 Maleisië
9 Nigerië
10 Bangladesh
11 Zuid Afrika
12 India
13 Algerije
14 Turkije
15 Pakistan
16 Brazilië
17 Burma
18 Marokko
19 Noord Korea
20 Verenigde Staten
Visueel voorstellen van hoeveel afval we jaarlijks produceren (zie afbeelding)
Afval in de ruimte: 146,666 vuilbakken
Totaal geproduceerd afval: 60 biljoen vuilbakken ongeveer (60,545,454,451 exact)
We kunnen ongeveer 75% van ons afval recycleren, maar recycleren maar 30% ervan
Azië
Indonesië, Bali, ligt vol aangespoeld plastic.
Afval beschadigt het ecosysteem à invloed op de fauna en flora
Oplossingsmogelijkheid: plastic zakken in winkels verbieden en de bevolking aanspreken geen vuil meer in rivieren/zeeën/beddingen te gooien
Grootste producent van elektronisch afval
Groeiende afvalberg van elektronische aparaten (e-waste), met 65% (in 5 jaar tijd), door de beter draaiende economie
Te weinig plaats in Japan voor afvalbelten
Amerika // situatie als in Europa
Voornaamste afvalsoorten: e-waste, food waste, papier, plastic
Recyclen nu 34%, tegenover 14,5% in 1980
Veel voedselverspilling
Afrika
Veel zieken door scheepsafval
Petflessen, slippers en bakjes van fastfoodrestaurants worden geregeld opgevist uit de zee
Door grote vuilnisbelt aan westers, elektronisch afval, geraakt hun eigen afval zo moeilijk verwerkt.
Veel van ons (westers) elektronisch afval wordt hier gedumpt
Nigerië: een arm gebied dat de laatste jaren heropleeft, dit zorgt ook voor een groeiende afvalberg. (inwoners: 7 miljoen naar 21 miljoen) afval wordt gestort op een grote afvalberg, die intussen in het midden van de stad ligt. Afvalverwerking is voornamelijk verbranding. Er werken meer dan 4,000 mannen op de vuilnisbelt, ze proberen de meest waardevolle materialen (metaal, platic flessen, …), te verzamelen. Deze verkopen ze door aan anderen, welke het dan weer doorverkopen om te gaan recyclen.
Werken op een vuilnisbelt is niet zonder risico’s, sterfgevallen of het verliezen van ledematen door de machines, gebeuren regelmatig. Ook ziektes, al dan niet identificeerbaar, komen vaak voor. Ondanks alles komen mensen van overal om op de vuilnisbelten in Lagos te werken. Visie-shift: plastic is waardeloos à plastic brengt geld op
Mozambique: vuilnisbelten worden zo groot dat ze instorten.
Europa
Zweden: kampioen in recycling
In de EU-landen: verbod op storten, op vele plaatsen begint de plaats voor vuilnisbelten schaars te worden
Stap 6
Attituden
Bij het kiezen van een product in de winkel de voorkeur verlenen aan producten met een afbreekbare verpakking.
Samenleving
Door de aanwezigheid en de ophaling van zwerfvuil worden er heel wat jobs gecreëerd dit heeft zowel voordelen als nadelen. Enerzijds zijn er meer mensen aan het werk, anderzijds kost dit heel wat geld.
Ruimte, natuur, samenleving, tijd
Afval zorgt voor een vervuiling van de leefomgeving. Er kan zowel watervervuiling als bodemvervuiling ontstaan. Dit kan gevaarlijk zijn voor de mensen, maar ook ziektes veroorzaken.
Mensen gooiden afval op straat daar kwamen ratten op af. Door de vlooien die soms op deze ratten zaten, kregen de mensen de pest.
Elders
elektronisch afval in Afrika en Azië ->giftig
Bij ons
afval langs de straten->ongedierte, ballonen oplaten (artikel zoeken), kernafval
Natuur
Plastiek soep: Al het plastiek dat terecht is gekomen in de zee verzamelt zich door stromingen op 5 plaatsen in de Grote en Stille oceaan. Zo ontstaan grote ‘vuilnisbelten’ op zee.
Feiten
Afval komt regelmatig in de natuur terecht. Dit kan gevaarlijk en soms ook dodelijk zijn voor dieren.
kernramp
boot waar olie uitlekt->dode vissen
Door rampen kan er opeens een grote hoeveelheid afval in de omgeving en de bijhorende natuur terechtkomen. Dit kan schadelijk en dodelijk zijn voor mens en dier.
vogels die plastiek gebruiken voor hun nest. Dit kan gevaarlijk zijn voor hun kuikens die komen vast te zitten in de kunststof
katten, herten en egels die kunnen stikken in plastiek
vissen die plastiek opeten
Algemeen
Begrippen
Onafbreekbaar afval: Afval dat nooit verdwijnt. Soms valt dit afval wel uiteen in piepkleine deeltjes die in de bodem blijven rondzwerven. Vb. plastiek, piepschuim, kauwgom, kernafval
Afbreekbaar afval: Afval dat na verloop van tijd volledig verdwenen is en terug deel uitmaakt van de natuur. Bv. Stalen blikje, sigarettenpeuk
Stap 7
Stap 4
Ruimteafval
China : bewust ruimteafval creëren door een oude satelliet te laten ontploffen in de lucht
Gevolg van het afval is dat satellieten worden vernield door het puin. Afval in de ruimte kan ook terugkeren naar de aarde en hier grote schade aanrichten. 2001 : raket in de woestijn. Men probeert zoveel mogelijk ruimteschroot te laten opbranden boven de stille oceaan.
Ruimteafval : restanten van ruimteschepen , satellieten
Tips om de ecologische voetafdruk te verkleinen ;
Subonderwerp
laat de auto staan
Verkies ventilatie boven airconditioning
Kies voor LED- verlichting (spaarlampen)
Investeer in isolatie
Zet de thermostaat op nachtstand, kies voor warmere kleren
schakel de toestellen meteen uit, trek stekkers uit
eet minder / geen vlees
De ecologische voetafdruk
Berekenen van ecologische voetafdruk brengt ICT in de klas https://www.libelle.be/vrije-tijd/sta-jij-op-goede-voet-met-de-aarde/
In België heeft een gemiddelde inwoner een ecologische voetafdruk van ongeveer 7.45 hectare. In België blijft het maar stijgen. Gemiddeld is de ecologische voetafdruk van een Europeaan 4.3 hectare. Dat betekent dat wij als Belgen niet goed bezig zijn. Wereldwijd is het gemiddeld 1.3 hectare.
De ecologische voetafdruk (per jaar) is een getal dat weergeeft hoeveel biologisch productieve grond- en wateroppervlakte een bepaalde bevolkingsgroep in dat jaar gebruikt om zijn consumptieniveau te kunnen handhaven en zijn afvalproductie te kunnen verwerken.
Het is een hypothetisch getal, uitgedrukt in mondiale hectares. Kan berekend worden voor een klas, een individu, gezin, land,..
Het gat in de ozonlaag
De ozonlaag bevindt zich in de stratosfeer. Die laag beschermt het leven op aarde tegen schadelijk ultraviolet (UV) zonlicht. De laatste jaren is de ozonlaag dunner geworden. ( Sinds begin jaren 80) Ozon in de ozonlaag wordt afgebroken (waardoor de laag dunner wordt) door chloorhoudende koolwaterstoffen zoals CFK's, HCFK's en halonen. Deze stoffen zitten in piepschuim, isolatieschuim, koelvloeistoffen, reinigingsmiddelen en brandblussers. Dit is de oorzaak van het gat in de ozonlaag.
Nu is CFK verboden in spuitbussen, ijskasten, .. dankzij het montrealprotocol.
Het ultraviolet zonlicht is schadelijk en veroorzaakt huidkanker bij mensen.
Broeikaseffect
Doordat ook de lucht in de stratosfeer afkoelt kunnen de windpatronen veranderen. Dit zorgt voor de klimaatopwarming. (extremere temperaturen)
De koolstofdioxide in de atmosfeer houdt warmte in het lagere deel van de atmosfeer vast. Het hogere deel van de atmosfeer ontvangt daardoor minder warmte en koelt dus af. De ozonafbraakreactie verloopt sneller bij lagere temperaturen.
de opwarming van de dampkring door broeikasgassen
Door een toename van koolstofdioxide en andere broeikasgassen in de atmosfeer wordt steeds een groter deel van de warmte die de aarde uitstraalt als infrarode straling teruggekaatst. Dit zorgt voor de opwarming van het aardoppervlak
Stap 3
Afvalverwerking (binnen recycleren)
Afvalwaterzuivering is het zuiveren van organische en chemische afvalstoffen dat het biologische leven in rivieren, meren en zeeën geen hinder ondervindt van het lozen van dit gezuiverde afvalwater.
Waterzuivering is het verwijderen van organische en chemische afvalstoffen uit water. Dit proces vindt in de natuur plaats door micro-organismen in het water. Wanneer water te sterk vervuild is, is dit natuurlijke proces niet genoeg en kan kunstmatige waterzuivering worden ingezet. Kunstmatige waterzuivering wordt gebruikt bij het verwerken van afvalwater en bij de behandeling van drinkwater.
Biogas: bio-organisch afval heeft een groot potentieel voor groene energiewinning. De vergisting van dit afval levert biogas op dat kan worden omgezet in warmte of elektriciteit.
Afvalverbranding: restafval wordt door de vuilniskar gedumpt in een fabriek waar grote kranen die afval dan verplaatsen naar verbrandingsovens waar het afval verbrand wordt. Die warmte zorgt voor de energie van alle trams en metro’s in Brussel.
Composteren
Door te composteren doe je eigenlijk wat de natuur altijd al gedaan heeft: de natuurlijke kringloop zijn gang laten gaan.
Recycleren
Voorbeelden van recycleren:
Van petflessen maakt men fleece.
Van oude textiel maakt men garen voor nieuwe kledij, poetslappen, isolatiemateriaal voor auto’s en voor huizen…
Van oud glas maakt men gekleurd glas
Van oud papier maakt men gerecycleerd papier, wc-papier, posters, folders…
(foto zie word bestand)= internationaal symbool van recycling
(foto zie word bestand) = Op veel verpakkingen vinden we het Groene Punt-logo. Dit geeft aan dat de fabrikant van het product een bijdrage betaalt voor het inzamelen, sorteren en recycleren van verpakkingsafval.
Een voorwaarde voor recycleren is het voorafgaand sorteren van afval.
Vroeger: men had noch de kennis noch de middelen om te recycleren. Recycleren begon pas na WO2.
Verschil recycleren en hergebruiken: bij hergebruik wordt een voorwerp opnieuw gebruikt, al dan niet voor een ander doel. Bij recycleren wordt een afvalstof omgezet in een nieuw product.
Hergebruiken
wegwerpmaatschappij. Mensen smijten veel sneller dingen weg maar worden stilaan meer bewust van hergebruik:
Herbestemming, een nieuwe functie voor een bestaand gebouw.
Hergebruik van een onderdeel van een voorwerp voor een heel ander doel zonder dat het materiaal hoeft te worden omgesmolten.
Hergebruik van een onderdeel van een voorwerp voor een vergelijkbare toepassing in een ander apparaat of constructie.
Retrofit: het oorspronkelijke product krijgt een update waardoor het weer bruikbaar is.
Reconditionering: het oorspronkelijke product wordt schoongemaakt en opgelapt waarna het weer bruikbaar is.
Hergebruik van het gehele voorwerp: bijvoorbeeld door tweedehands verkoop in een kringloopwinkel of door het weg te geven in een weggeefwinkel.
Hervullen: een lege verpakking weer vullen met het oorspronkelijke product. Voorbeelden zijn tonerhergebruik en de statiegeldfles.
er werden goederen geruild. Er ging zelden iets verloren want het was altijd wel bruikbaar voor iemand anders. Goederen en materialen werden net zo lang gebruikt tot ze totaal versleten waren.
Afval storten
sluikstorten, in zee dumpen, stortterreinen
Vroeger
alles op straat met als gevolg veel ziektes
Stap 2
middeleeuwen
Mogelijk antwoord:
De manier hoe wij omgaan met ons afval heeft eigenlijk op twee factoren een sterke invloed. Op de mens en op de wereld/het milieu. Tijdens de middeleeuwen ging men relatief nonchalant om met afval. Maar dit afval was vooral organisch afval en organisch afval is niet schadelijk voor het milieu. Maar dit organisch afval lokte veel ratten met het gevolg dat de pest zich kon verspreiden. Dit was dus zeer negatief voor de mens (veel doden). In deze tijden kunnen wij dankzij onze moderne industrie voldoen aan al onze basis behoeften. Dit maakt ons sterk en gezond. Maar het produceren van deze producten heeft zeer negatieve gevolgen voor het milieu!
-> Tijdens de middeleeuwen was de omgang met afval positief voor het milieu maar negatief voor de mens. Nu is onze omgang met/produceren van afval ‘positief’ op korte termijn (maar op lange termijn zal dit negatieve gevolgen hebben natuurlijk) voor de mens maar zeer negatief voor het milieu. Mens en natuur beïnvloeden elkaar en we zijn de toekomstige problemen aan het verschuiven naar volgende generaties.
Kernvraag van de les:
Zijn we positief geëvolueerd in onze omgang met afval vergeleken met de middeleeuwen?
Kringloop: materiaal werd veel langer gebruikt en doorgegeven. Onze maatschappij is een wegwerpmaatschappij geworden.
Het afval van vroeger (vooral organisch) was minder schadelijk dan het afval van nu (geen uitstoot gassen, geen chemische industrie, geen plastic…).
De oorzaken van de pest en de lage levensverwachting kritisch bekijken:
Het gebrek aan hygiëne was niet zozeer de directe oorzaak van de ziektes, maar dit gebrek had bepaalde gevolgen dat de aanleiding gaven. De pest werd overgedragen door vlooien, vooral die op ratten. En dat er zoveel ratten en vlooien waren komt door het gebrek aan hygiëne (dit is dus een gevolg!).
En dat mensen zoveel kans hadden om vroeg te sterven kwam door gebrekkige medische kennis, een gebrek aan schoon drinkwater (vooral in dichtbevolkte steden) en een weinig gevarieerd dieet.
Oorzaken van het extreem onverzorgd beeld dat hedendaagse mensen hebben over de middeleeuwen:
• Het gebrek aan hygiëne wordt als een verklaring gezien voor de ziektes (de pest) en de lage levensverwachtingen (wat niet helemaal fout is natuurlijk.). Terwijl andere factoren hier ook een belangrijke rol in speelde (zie verder).
• Voor Christenen in die tijd was iemand die totaal niet bezig was met het verzorgen van zijn lichaam gezien als iemand zeer religieus.
Kritisch kijken naar de leefgewoonten van de mensen tijdens de middeleeuwen. Zich niet te veel laten leiden door het clichébeeld dat de meeste mensen hebben over deze tijd. Zo onverzorgd waren de mensen nu ook weer niet. Het is niet nodig om elke dag je haar te wassen of je tanden te poetsen met fluoride tandpasta. De mensen van die tijd hadden het ook graag netjes. (Er waren badplaatsen, riolering, buiten wc’s/beerputten, regels i.v.m. afval beperking… Natuurlijk in beperkte maten.)
Tijdens de middeleeuwen was er een milde controle op het vervuilen op straat. Indien het bestuur niet controleerde smeet een groot deel van de bevolking zijn afval uit het raam. Iedereen was verantwoordelijk voor zijn eigen afval.
Nu
Huisraad, fietsen, meubelen, elektro, speelgoed... in goede staat kunnen we ook naar de kringloopwinkel brengen zodat andere mensen dit kunnen hergebruiken. Containerparken brengen regelmatig herbruikbaar ‘afval’ naar kringloopwinkels.
Glasbol: enkel voor glazen flessen. (geen los glas -> ramen bijvoorbeeld breng je naar het containerpark)
Bouwafval, steenpuin, ijzer, groenafval, oude elektrische toestellen, tuinafval, KGA, textiel, banden, glas en hout breng je naar het containerpark. (De regels van een containerpark kan variëren per gemeente.)
De vuilnisophaaldienst haalt PMD (plastic-metaal-drankkarton), GFT (groenten-fruit-tuinafval), restafval, papier en karton op. Nieuw: de roze zak; voor de plastic producten die niet in de PMD mogen (wordt nog niet in elke gemeente of stad gebruikt).
Met een ophaalkalender opzoeken wanneer wat voor soort afval waar wordt opgehaald.
Stap1
