Digestio-aparatua: Anatomia eta fisiologia

Mais informações

ANTOLAKUNTZA MAILAK

por Olatz Aguirre

DIGESTIO APARATUA

por Lara Vidaurrazaga

Nerbio-sistema.

por Ander Bruña

NUTRIZIOA(I): DIGESTIO ETA ARNAS APARATUAK

por Noa San Miguel

Digestio-aparatua: Anatomia eta fisiologia

Elikagaiak eraldatu eta mantenugaiak sortu eta digeritu gabeko hondakinak kanporatu egiten ditu. Bi elementu ditu:

Digestio-guruinak

Listu guruinak, gibela eta pankrea dira eta elikagaiak ez dira haien barnetik pasatzen. Organoek isurtzen dituzte beren jariakinak digestio-hodira.

Digestio-hodia: Ahotik uzkuraino heltzen da

Uzkia: Digestio-aparatuaren amaierako irekidura, borondatez erabakitzen du gorotzak kanporatzeko ordua, uzi-esfinterra zabalduz.

Heste hodia: Xurgatu gabeko substantziak hona pasatzen dira.

Ondestea: Digestio hodiaren azken zatia da eta bertan pilatzen dira gorotzak, kanporatu arte.

Kolona: Goranzko, zeharkako eta beheranzko kolona osatzen dute. Prosezu garrantzitsuak burutzen ditu.

Kolonean ez dago digestiorik.

Ia ur guztia eta gatz mineralak zurgatzen ditu odolerantz gero gorotzak osatzeko.

Bakteria sinbionteak dizi dira kolonean eta xurgatu gabeko zenbait hondar aprobetxatzen dituzte bitaminak sortzen.

Hesteitsua: Ileonarekin komunikatuta, hemendik apendize bermiformea irteten da. Itxuraz, ez dauka inolako harremana digestioarekin.

Heste meharra: Hiru atal ditu.

Ileona: Heste meharraren azken zatia da eta hemen bukatzen da xurgapena. Balbula ileozekalaren bidez heste lodiari lotuta dago.

Jejunoa: Mantenugaiak odolerantz xurgatzen ditu. Bere paretak oso tolestuta daude eta heste-biloak osatzen dute. Biloen barruan odol-hodiak daude eta mantenugaiak jasotzen eta zeluletara eramaten dituzte.

Duodenoa: Kimoa jasotzen du, digestio kimikoa amaitzeko

Ekintza kimikoei esker, kilo izeneko ahi bihurtzen da.

Heste-urina: duodenoak sorturikoa, urin pankreatikoarekin lan egin.

Pankrea: urin pankreatikoa sortu eta entzimek kimoaren deskonposaketa amaitzeko.

Gibela: behazuna sortzen du, gantzak txikitzeko eta deskonposatzeko. Behazuna behazun-xixkuraino doa gordetzeko.

Urdaila: Bere sarrerak kardia deitzen dira eta zabalik daude, eta irteerak piloro. Bi ekintza garrantzitsu gertatzen dira: - Ekintza mekanikoa: 3-4 ordu ematen ditu irabiaketan, birrintzen jarraitzeko. Urdailean amaitzen da. - Ekintza kimikoa: Urdailaren paretek urin gastrikoa jariatzen dute. 1. Azido klorhidrikoa: substantzia bakterizida da eta kimikoki eragiten dio elikadura-boloiari. 2. Pepsina: Proteinak txikitzen eta desegiten ditu. Urdailean geratutakoari esker, elikadura-boloa kimo likidoa bihurtzen da.

Hestegorria: Faringetik urdaileraino doa. Mugimendu perisaltikoen bitartez, elikadura-boloa urdailera mugitzen du.

Faringea: Ahoaren eta hestegorriaren artean. Epigloti izeneko balbula dauka. Irensketan arnas- aparaturanzko pasabidea itxi, elikadura boloa ez sartzeko.

Ahoa: Elikagaiak sartzeko

Mihia: Elikagaiak listuaz nahastu hortzek lana egiteko. Elikagaiek listuaz nahastuta eta guztiz xehekaturik, eliikadura-boloa osatzen dute.

Hortzak: Elikagaiak maskatzeko da, gizakiok bi hortzera izaten ditugu; esne-hortzeria (20 hortz) eta behin- betiko hortzeria (32 hortz). Behin betiko hortzeria 4 mota desberdineko hortzak ditu: - Ebakortzak; elikagaiak ebakitu(8 dira) - Letaginak; elikagaia urratu(4 dira) - Aurreko eta atzeko haginak; elikagaiak txikitu eta xehatu. (8 eta 12 dira) Atal nagusiak: Esmaltea, dentina edo bolia, hortz mamia eta zementua.

Listu-guruina: Listua jariatu eta elikagaiekin nahasten da birrinketa errazagoa izateko. Lisozoma eta muzina konposatzen dute. Lisozoma bakterizida da.