HIGIDURA

Mais informações

Ariketa 2

por Gabriel Budica

Gaitasun fisikoak

por Endika Razkin

ATLETISMOA

por Julen Mendoza

Garapen motorra

por endika kareaga

HIGIDURA

GAINEZARTZE PRINTZIPIOA

Mugimendu honetan bi higidura edo gehiagoren arteko konbinazio bat gertatzen da. Higidura komposatuetan, r eta v separatuta kakulatuko dira eta gero ekuazio hauen (r=x+y eta v=vx+vy) bidez lotzen dira. Emaitza orokorra bi bektoren baturaren bidez lortzen da. Ekuazioak HZU eta HZUAn erabiltzen diren berinak iznago dira.

HZU+HZUA

Konposaketa honetan, higidura bat azeleratua izango da, bestea uniformea izanez.

HZU+HZU

Kasu honetan, higidurak, biak zuzenak era uniformeak dira. Hau da, ez da abiadura aldaketarik egongo.

Tema principal

PARABOLIKOA

Tiro parabolikoan bi mugimendu gertatzen dira. Bata aurrerantz dihoana eta bestea gorantz. Horrela, bata y ardatzari dagokio eta bestea x ardatzari. Bi mugimenduak dezberdinak dira, bata HZU eta bestea HZUA izanik.

EZAUGARRIAK

PLANO HORIZONTALA HZU

EKUZIOA: X=Xo+VxT

Plano hau horizontala da, bere ardatza x da eta bere abiadura beti konstantea da.

PLANO BERTIKALA HZUA

EKUZIOAK: - Vy=Voy+gt

- Y=Yo+Voy.t+1/2gt2

Plano hau y ardatzekoa da eta bere osagaiak aldakorrak dira.

MOTAK

TIRO PARABOLIKOA

TIRO HORIZONTALA

ZIRKULARRA

-Higidura zirkularra, higikari baten ibildea zirkularra denean gertatzen da. Hala nola, atletismoko pistan (nahiz eta guztiz borobila ez izan), noria batean, zaldiek entrenatzeko makinetan...

Kasu honetan magnitudeak errotazioarekin dute zerikusia.

ANGELUARRA

Magnitude angeluarra higikari guztietnzat berdina da.

BATAZ-BETSEKOA

ALDIUNEKOA

BATAZ-BESTEKOA

LINEALA

Magnitude hau, berriz, erradio berdina dutenak bakarrik izango dute berdina.

ZUZENA

OSAGAIAK

NORANTZA

Higikaria norantz dihoan esaten digu.

NORABIDEA

Higikariaren bidez zehazten digu.

MODULUA

Magnitude bektorialen zenbazkiko balioari deritzaio eta Pitagorasen teoremaren bidez kalkulatzen da.

MAGNITUDEAK

ESKALARRA

Zenbakizko balio simple bat besterik ez da.

BEKTORIALA

Magnitude honek bi osagai ditu. Bata x ardatzari dagokiona eta bestea, y ardatzari dagokiona. Osaigai hauek norabide eta norantza zehazten dute. Bere zenbakizko balioa edo modulua du eta Pitagorasen teoremarekin kalkulatzen da.

AZELERAZIOA

-MAGNITUDE BEKTORIALA

-Azelerazioak gorputz bati abiadura moteldu edota handitu egiten dio. Zein faktore den jakiteko, abiaduraren eta azelerazioaren zeinuetan fijatu behar gara. Azelerazioak abiaduraren zeinu berdina badu, abiadura hanidtzen joango da. Baina zeinua aurkakoa bada, abiadura moteldu egingo da.

- Posizio ekuazioan, t2 agertzen bada, azelerazioa konstantea izango da.

-UNITATEA SI: m/s2

OSAGAI INTRINTSEKOAK

AZELERAZIO NORMALA, nola aldatzen den ibilbidea.

AZELERAZIO TANGENTZIALA, nola aldatzen den abiadura denborarekiko

ALDIUNEKOA, une jakin batean izan duen abiadura aldaketa

BATAZ-BETESKOA, higidura osoan zehar izan duen abiadura aldaketa.

ABIADURA

-MAGNITUDE BEKTORIALA

- UNITATEA SI: m/s

ALDIUNEKOA, une jakin batean duen abiadura.

BATAZ-BESTEKOA, hididura osoaren zehar izan duen abidarua

HIGIDURAREN ALDAGAIAK

-Ibilbidea eta desplazamendua berdinak izangi dira, baldin eta higidura zuzena bada eta norantza aldaketarik ez bada ematen.

IBILITAKO ESPAZIOA: Ibilbidearen luzera ematen du.

MAGNITUDE ESKALARRA

DESPLAZAMENDUA: Posizio aldaketa.

IBILBIDEA: Higikariak burutzen duen bidea.

-MAGNITUDE ESKALARRA

- UNITATEA SI: m

POSIZIOA: Denbora konkretu baten higikaria non dagoen adiertazte ditu.

MAGNITUDE BEKTORIALA

HIGIRUA MOTAK

ERRODADURA, zuzena + zirkularra

ERROTAZIOA, zirkularra

TRANSLAZIOA, zuzena

ERREFERENTZI SITEMAK

INERTZIALA: Erreferentzi sistemaren menpe daudenak.

TRENA ETA GELTOKIAN DAGOEN GIZONAREN ADIBIDEA. GIZONA NAHIZ ETA ESRIK EGON MUGITZEN ARI DA, TRENA

ERREFERENTZI PUTUTZAT HARTZEN BADUGU.

ESPAZIOA: Horizontalean, bertikalean eta horizontalean, hiru dimentsiotan.

PLANOA: Horizontalenan eta bertikalean, bi dimentsiotan.

LINEALA: Lerro zuzenean ematen da, dimentsio batean.