Industria Iraultza (1760 / 1870)

Mais informações

LEHEN INDUSTRIA IRAULTZA

por Maialen Arnaiz Andrada

Keemiline reaktsioon

por Katriin Liivat

Bigarren sektorea 1.

por Lexuri Armentia

Bigarren sektorea 1.

por Lexuri Armentia

Zeri deitzen diogu Industria Iraultza? XVIII. mende erdialdean gertatutako aldaketei deritzogu I.I.: aldaketa demografiko, tekniko, ekonomikoei...

Aldaketa horiei esker industria modernoa garatu zen: Biztanleriaren hazkunde demografikoa eman zen. Nekazaritzaren ekoizpen modu berriak ezarri ziren. Ekonomia hazi egin zen eta, ondorioz, Banka sortu zen. Merkataritza eta garraioen iraultza eman ziren. Aldaketa horiek ekonomiaren eta gizartearen sektore guztiei eragin zieten. Prozesua 1760an hasi zen Britainia Handian. Ehungintzako eta siderurgiako fabrika ugari bildu ziren. Prozesu horri Lehen Industria Iraultza esaten zaio. Aldaketa horiek beste herrialde batzuetara hedatu ziren. 1870 inguruan, bigarren fase bat hasi zen, Bigarren Industria Iraultza deritzona.

AEB Alemania

Ehungintzak nagusitasuna galdu zuen

Bi energi iturri izan ziren etapa honen oinarriak

Aurrerapenak garraioetan eta komunikabideetan XIX. m. 2. e. XX. m. lehen 10ekoan

(4)

1870etik aurrera garapen ekonomikoaren bigarren fasea gertatu zen: BIGARREN INDUSTRIA IRAULTZA

Bigarren Industria Iraultza (1870)

(5) Hedapena

Errusia

industrializazio berantiarra zergatik? hainbat faktore

industrializazioa XIX. m. a. hasi zen

protekzionismo politikak ezarri zituen zerga handiak ezarriz inportazioei industria nazionalaren hazkundea sustatzeko

atzerriko inbertsioak egon ziren oinarrizko industrian (ehungintzan) eta meatzaritzan nagusiki

estatuak industria astunean trenbidearen eraikuntza inbertitu zuen

Japonia

Mutsu-Hito enperadorearen feudalismo aroa amaitu (isolatua)

Meiji aro berria (industrializazio prozesua) 1868tik XX. m. h. bitartean

Estatuak industria bultzatu zuen

babesa eman zien enpresari pribatuei

familiek kontrolatutako enpresa-korporazio handiak eratu ziren

industriako hainbat sektoreetan eta trenbideetan lider bihurtu ziren

XIX. m. a. industria-kontzentrazio handia egon zen

industria nagusiak

industria astuna hedapen militarrarekin lotuta

ehungintza ekoizpena esportaziorako

industriak eta trenbideak eraiki zituen

teknikariak Europear unibertsitateetan prestatu ziren eta atzerriko aholkulariak iritsi ziren

tradizioak teknologia berriak uztartu ziren

AEB

Industria potentzia handia bihurtu ziren

berrikuntza teknikoak azkar aplikatu ziren

lan sistema berriak jarri ziren martxan

eta enpresa kontzentrazio handia egon zen

barne merkatu handia sortu zen

nazioa kostatik kostara zeharkatzen zuen trenbide-sarea oso azkar eraiki zen

Natura baliabide ugari zeuden

ekoizpena espezializatu zen

mendebaldea elikagaien hornikuntza

hegoa nekazaritza kotoia

iparra industriala

Nekazaritza emankorra garatu zen

Lursail handiak langile gutxi zeuden

horrek mekanizazio azkarra ekarri zuen

Alemania

industrializatzeko zailtasunak izan zituen, zergatik?

ez baitzen estatu bateratua izan 1870 arte, eta horrek, merkataritza oztopatu zuen

1843an, Zollverein sortu zen, zenbait estatu alemanen arteko aduana-batasun bat, eta barne-merkatu handi bat eratu zen horrela.

Frantzia

1830-1850 bitartean industrializatu zen

ez zen EBren mailara iritsi zergatik?

nekazaritza-jabe txikiak zeuden biztanleri-hazkunde txikia zegoen J-T jaitsi egin zen eskulangintza nagusi zen (industria mekanizatua baino)

Belgika

EBren ondoren industrializatu zen lehen herrialdea

frantsesek ikatz-meatzaritzan inbertitu zuten

Gobernuak trenbideak sortzeko babesa eman zuen

Industria nagusiak: ehungintza eta siderurgia

Enpresa motak

enpresa txiki

pertsona edo familia baten esku

Holding

enpresa nagusia akzio gehien duenak besteak kontrolatzen ditu enpresa erabaki guztiak hartzen ditu

Trust

salgai baten ekoizpen fase guztiak egiteko enpresen multzoa

merkatua kontrolatu lehia (konkurrentzia) ezabatu

Kartel

jardun-arlo bereko enpresen elkartea

hitzarmenak egin ekoizpena banaketa kontrolatzeko / prezioak finkatzeko irabaziak banatzeko

Lan banaketa

Serie ekoizpena

Produktu batean zentratua

Kantita gehiago ekoiztea

Fordismoa

Kate lana

Produkzioa handitzea

Taylorismoa

Ekoizpen prozesua zeregin txikien bidez

Langile bakoitza zeregin batean espezializatua

Komunikazioak

Irratia bat-bateko albisteak ahalbidetu

Telegrafoa hari gabekoa

Telefonoa urrutiko komunikazioak ahalbidetu

Garraioak

Hegazkigintza Wright anaiek (1903) 1. hegaldia

Automobila sortzea ekarri gasolinaz mugitutako eztanda-motorea neumatikoak asamatzaileak Karl Benz Gottlieb Daimler (1895)

Nabigazioa

Lurrunontziak Belaontziak ordezkatu (Clipper)

kanalak ireki Suez (1869) Panama (1941) bidaien iraupena kostuak murriztuz

Lehorrekoak

Trena Tranbia Metroa (elektrikoak) Automobila

trenbidearen erabilera zabaldu abiadura + segurtasuna handitu tarifak merkatu

Energi-iturri eta industria berriak

Industria elektrikoa

elektrizitatea ekoiztean eta banatzean, industria hau garatu egin zen

material elektrikoaren ekoizpenarekin batera enpresa handiak sortu ziren: Siemens, AEG, Philips

Industria kimikoa

lehengai berriak erabili ziren petrolioa, kautxua

produktu berriak ekoizteko

farmaziako gaiak produktu sintetikoak (goma eta koloratzaile artifizialak), dinamita

Industria siderurgikoa

Bessemer bihurgailua

Altzairu kantitate handiak merke ekoizteko

bultzada handia eman zion siderurgia ekoizpenari

Petrolioa

1859an lehen prospekzioak zuloak egin ziren

garrantzi handia eztanda-motoreak asmatu zirenean

ind. petrokimikoa bultzatu zuen lehengai gisa erabiltzen hasi baitziren

Elektrizitatea

garraiobide komunikabide aisialdi

industrian aplikatu zen makinak mugitzeko

elektrizitateari esker

garraiobide berriak agertu ziren trena, metroa, tranbia

komunikabide berriak telefonoa, irratia

aisialdi modu berriak fonografoa zinematografoa

Lehen Industria Iraultza (1760)

(3) Garraioak (azkar; seguru; merke)

Ondorioak

Lehengaiak Hornigaiak azkarrago iritsi fabriketara salgaiak banatzeko erraztasunak

Nabigazioa Trena (lurrun makina)

(2) Energia iturriak

Lurruna Egur ikatza

Industria nagusiak (mekanizatuak)

gehiago garatu ekonomia espazializatu merkataritza garatu bidaiak areagotu

Ehungintza Siderurgia (labe garai modernoak)

(1) Faktoreak

Beste faktore batzuk

Merkatu zabalak Burgesiaren pentsamolde berriak: inbersioak eta legeak Meategi ugariak eta fabrikak sortzea

Nekazaritza iraultza

Norfolk sistema Makina berriak Jabego-egiturak aldatzea Erreformak abeltzaintzan

Hazkunde demografikoa

Elikadura Osasuna Higienea