por Eneritz Arkotxa 12 anos atrás
967
Mais informações
Ugalketa Sexuala: Arra eta emea elkartu ondoren, gurasoen ezaugarriak dituzten ondorengoak jaioko dira.
Bi motatako animaliak bereizten dira: obiparoak eta bibiparoak.
Ernalketan bi animaliak parte hartzen dutenean gurutzatutako ernalketa esaten zaio. Hala ere, posible da hermafrodita batek berak bakarrik egitea ernalketa, autoernalketa deritzonaren bidez.
Ernalketa emearen ugal-aparatutik kanpo gerta daiteke (kanpo ernalketa) edo barruan ( barneko ernalketa)
Animalietan gameto arrei espermatozoide deitzen zaie, eta gameto emeei obulu.
Estamineak lorearen atal arrak dira, eta pistiloaren barnean obulutegia dago.
3. Enbrioiaren garapena: Zigototik bizidun berri asortzen da.
2. Ernalketa edo gametoak bateratzea: Hortik zigotoa edo zelula arrautza sortzen da: fase honetan, gametoak hurbildu eta elkartu egiten dira.
1. Gameto edo zelula sexualak sortzea: Selula bakoitzak bere gametoa sortzen du. Arrak arra eta emeak emea. Prozesu honi gametognesia deitzen zaio.
Izaki zelulabakarrak: estimuluei erantzuteko modu asko erabiltzen dituzte.
Izaki zelulanitzak: modu askotan erlazionatzen dira, bai landareak eta baita animaliak ere.
Landareak: bi eratako mugimenduak izan ditzake: 1.Nastiak: hostoetan eta loreetan gertatzen diren mugimenduak. 2. Tropismoak: zurtoinen eta sustraien etengabeko mugimenduak dira.
Animaliak: estimuluak jasotzean izaten dituzten erreakzioak landareenak baino askoz nabarmenagoak dira. 1) mugimendua 2) substantziak ekoiztea.
Mugimenduak: borondatezkoak eta borondatezkoak ez direnak. Borondatezkoak : oinez ibili, igeri egin, soinuak egin, gorputzeko atalen bat mugitu... borondatezkoak ez direnak: arnasa hartu, odola ponpatu, digestioa egin...
Aldaketa batzuen ondoriaz lortzen dute bizidunek beren prozesuak ahalbidetzeko behar duten energia eta baita beraien eraketa eta osagaiak mantentzeko materialak ere.
Bizidun heterotrofoa: Bere elikagaia ekoizteko gai ez den organismoa eta izaki autotrofoetatik elikatzen dena. Heterotrofo hitzaren esanhaia "besteetatik elikatzen dena" da. Adibidez: belarjaleak, haragijaleak, omniboroak eta saprofitoak. Digestio-prozesua behar dute janari horiek zelulentzat elikagai egoki bihurtzeko.
3. Funtzio energetikoa: Gure gorputzak bere eginkizunak betetzeko behar duen energia ematen diote. Prozesu honetan karbohidratoek eta koipeek hartzen dute parte.
2. Funtzio erregulatzailea: Prozesu metabolikoak orekan mantentzeaz arduratzen dira. Bitaminak eta gatz mineralak hartzen dute parte.
FUNTZIOAK: 1. Funtzio plastikoa edo berritzailea: Ehun berriak eratzen dituzte gorputzean, edo daudenak berriztatu. Proteinak eta gatz mineralak dira funtzio honetako gaiak.
a) elikagaia irenstea, kanpotik hartzen baitute. b) Digestioa, elikagaia molekula txikitan zatitzen da. Digeritu ez direnak, hondakinak, kanporatu egingo dira.
Bizidun autotrofoa: Bere elikagaia ekoizteko gai den izakia. Adibidez: algak, landareak eta zenbait bakterio. Elikagaiak ekoizteko fotosintesia izeneko prozesua egiten dute. Horretarako ezinbestekoa da eguzki-energia.
