I. Mundu Gerra (1914-1918)
Ondorioak
Politioko-Ekonomiko
Europaren munduko hegemonia Estatu Batuen hegemoniarekin ordeztu zen.
Alemania zigor gogorrak izan zituen.
(Alsazia eta Lorrena galdu, beste herrialdeen aitorpena, kolonia guztiak galdu, umiliatuta eta mendeku-gogoarekin utzi)
Inperioen jausi aldia
(Alemania, Austrai-Hungaria, Otomanoa eta Errusia)
Demografiko
9 milioi hildako baino gehiago
Sozial
Medukuntzan tekinak berriak garatu ziren.
Langile-klaseen eta erdiko klase pobretuen eta negozio belikoekin aberastatutako gutxiengoaren arteko aldeak areagotu.
Emakume-lana saritzeko, botoa eman zieten.
Geografiko
Alsacia eta Lorrena Frantziara
Estadu berriak
Europako mapa berria
Gatazkaren etapak eta gertakizunak
Bake Itunak
(1919-1920)
Nazioen Elkartea
Bakea sustzeko nazioarteko erakunde gisa, eta egoitza Genevan ezarri zen.
Versaillesko Ituna
Bereziki oso gogorra izan zen Alemaniarentzat
Pariseko Konferentzia
Garaituek beren armadak murriztera, gerraren ondoko konponketak ordaintzera eta Europako mapa berria egitaratu zuten.
Gerraren amaiaera
(1917-1918)
AEBko presidente Woodrow Wilsonek bakearen oinarrirako Hamalau Puntuak adierazi zituen.
Errusiak atzera egin zuen iraultza komunistaren eta Brest-Litovskeko bakea sinatzearen ondoren.
AEB gerran sartu Aliatuen alderdian
Posizioen gerra
(1915-1916)
Gatazka mundu-mailakoa bilakatu zen, herrialde gehiago sartu zirelako.
Lubakiak
Mugimenduen gerra
(1914)
Alemania, Errusia zapaldu nahi zuen, baina, ez zuen lortu.
Gerra, ekialdean eta mendebaldean ia aldi berean hasi zen.
Ezaugarriak
Eraldaketa ekonomikoak eta sozialak
Defentsa sistema berriak eta borroka modalitate berriak
(adibidez, gerra psikologikoa)
Arma berriak
(metrailadoreak, gar-jaurtigailuak, gastoxikoak, minak, urpekariak, hagazkinak)
Lurralde-hedadura handia
(16 nazio)
Gatazkaren eragileak
Txinparta
Austria-Hungariako kororaren oinorde Franz Ferdinand printzea Sarajevon erailtzea izan zen.
Ondorioz, aliantzen sistema martxan jarri zen.
Eragile sakonak
Aliantza militarren
Bake Armatua
Lehia ekonomikoa
(Inperialismoa)
Gatazka politikoak
Kolonialak
Nazionalistak
Balakanetako gerrak
(Austria-Hungaria, Turkiaren kontra)
Lurraldeak
Frantziak Alsazia eta Lorrena aldarrikatzen zizkion Alemaniari.
Italiak eta eta Austria-Hungariak Istria eta Trento lurraldeak nahi zituzten.
Lehiakideak
Aliantza Hirukoitza
Austria-Hungaria
Italia
Alemania
Frantziak edo Errusiak erasoz gero, laguntza ematea adostu zuten.
Herrialde Nuetralak
Entente Hirukoitza
Parte-hartzaileak
Errusia
Frantzia
Erresuma Batua
Helburua
Aliantza Hirukoitzari aurre egiteko sortu zen.
