arabera JOAR ELGORRIAGA ARROYO 7 months ago
51
Honelako gehiago
Danbor sasi zilindriko-konikoa da. Tenkatzeko sigi-sagan jarritako larruzko sokak ditu. Gorriz margoturik dago. Larruz forraturik dago; danbor berezia da
Trikitixa edo soinu txiki izenez ezagutzen dugun instrumentua akordeoi sasi-diatonikoa da. Egurrezko bi kutxa ditu: bata melodia jotzeko botoiak dituena (eskuineko eskuarekin jotzen duena) eta akonpainamenduaren notak eta akordeak ematen dituena (ezkerrekoarekin jotzen duena). Bi kutxen artean hauspoa dago.
Zurezko uztai zilindrikoa du. Alde batean tinkaturiko larruzko mintza dauka. Uztaian bi lerrotan jarririk, metalezko 11 txinda pare ditu.
Tronpa hiru, sei edo zortzi zilindroz osatua dago (tronpa bikoitza, sinplea ala hirukoitza den arabera), hau, beste musika tresna batzuen artean fliskornoa, alemaniar tronpeta eta tuba eta tronboi mota askok ere erabilitako makineria sistema bat delarik. Beste metalezko haize instrumentu batzuk, tronpeta, tronboiren batzuk edo tubaren batzuk kasu, pistoiak erabiltzen dituzte, euren funtzioa berbera den arren, forma eta ibilbideari dagokionez oso ezberdinak direnak (zilindroek horizontalki biratzen dute eta pistoiak goitik behera bertikalki mugitzen dira).
Lengoa bikoitzeko aerofonoa da, denok ezagutzen dugun gaita-dultzainaren antzekoa, baina pixka bat txikiagoa. Mihiak kanaberaz, adariz eta plastikoz egiten ziren, azkenean Caubetek egiten zituen bezala.
Txanbelako hodiak konikoa da eta ezpelez egina. Largura dultzainarena baino txikiagoa da, dultzainaren haizeak izeneko zuloetaraino (txanbelak ez ditu). Notak emateko, zortzi zulo ditu, dultzaina bezala: zazpi aurrealdean (azken ligerra).
Hiru zuloko flauta zuzena da. Bi zatitan egina dago, eta Fa# tonu inguruan afinaturik. Ebanozko tutua eta metalezko eraztunak ditu. Bi zatitan gordetzeko larru beltzezko funda dauka. Funda hau 1250 katalogo zenbakia duen silbotea gordetzeko zurezko kutxa berean gorderik dago, 1254 dultzaina pitarekin batera.
Hurr-azalaz egindako hodi konikoa da. Goiko muturra berdinduta dago, kanabera bikoitzeko ahokoa osatuz. Nota desberdinak emateko bi zulo ditu.
Alboka kanabera bakarra duten bi hodi dituen aerofonoa da, edo bestela esanda, klarinete bikoitza.
Egurrezko soinu-kutxa luze bat dauka, forma ezberdinetako leihoekin. Sei soka ditu luzetara luzatuta. Tekla aldatzeko, instrumentu batzuek zubi mugikor bat dute, hari guztien tonua aldi berean aldatzen duena. Pierre Errekalt izan zen Zuberoako azken eraikitzaile zaharra. Modelo desberdinak egiteko gai zen. Zuberoako salterioa Pirinioetako txikienetakoa da eta zezen buru estilizatu baten itxura du.
Gaita hodi konikoko aerofonoa da, kanabera bikoitza duena. Bere zatiei dagokienez, aho-ahoa eta zuloak dituen hodia ditu notak emateko, dultzainak bezala. Gainera, kate + plakaz osatutako beste elementu hori ere ohikoa da nafar gaiteroen artean. Musikari hauek kasu askotan kate bat lotzen diote instrumentuari, mutur batean hodiarekin (behean) ahoarekin lotzen duen plaka batekin. Gaur egun estetikoa baino ez bada ere, aurretik beste bi arrazoirengatik erabiliko zela uste dugu.
Lein bikoitzeko aerofonoa da, denok ezagutzen dugun gaita-dultzainaren antzekoa, baina pixka bat txikiagoa. Ihiak kanaberaz, adarrez eta plastikoz ere egiten ziren, azkenean Caubet-ek egin baitzituen.
Dultzaina - gaztelaniazko izenean - 30 cm inguruko luzera duen haize-instrumentu tradizionala da -20 cm-ko luzera izan dezakeen arren-, kono-formakoa eta kanabera bikoitzarekin jotzen duena. Oboe familiakoa da; izan ere, batzuetan oboe landatarra deitzen zaio
Txalaparta perkusiozko euskal musika tresna bat da, idiofonoa, zuzenean kolpatzen dena.[1] Bi euskarriren gainean jarritako zurezko ohol horizontalek osatzen dute. Zur erabilienak haltzarena, gaztainondoarena eta lizarrarena dira. Txalaparta lau makilez jotzen da, txalapartari bakoitzak bi makil dituela. Tradizioan, jotzaile bat ttakuna (tukutuna edo bia ere deitua) jotzen aritzen zen, eta bestea herrena (urguna, pikatzailea edo bata). Lehenengoak oreka edo ordena ezartzen du; bigarrenak, desoreka dakar.
Tobera nafar perkusiozko musika tresna idiofonoa da, bi lagunen artean airean jotzen dena, txalapartaren antzera. Metro eta erdiko luzera duen burdinazko hodi batez osatua izan ohi da. Jokatzeko, 30 zentimetroko luzera duten metalezko lau haga erabiltzen dira, esku bakoitzean bana. Batzuetan, tobera jotzearekin tartekatuta, pertsona batek abestiak bozkatzen ditu, bai bertso zaharrak, saiorako prestatuak edo inprobisatuak. Jai giroan jokatzen da, batez ere ezkontzetan edo bileretan.
