GIZA HARREMANA ETA KOORDINAZIOA

Honelako gehiago

6.-IKASGAIA

by IÑIGO SANTAMARÍA GARCÍA

GIZA HARREMANA ETA KOORDINAZIOA

by aroa susaeta

zentzumenak

by GERMÁN CALAHORRA SARACHAGA

zentzumenak

by GERMÁN CALAHORRA SARACHAGA

GIZA HARREMANA ETA KOORDINAZIOA (II): ZENTZUMENAK ETA LOKOMOZIO-APARATUA

OREKA

Zerebeloak ere esku hartu

Giharren ekintza koordinatu koordinatzen

Mugitu

kanal erdizirkularretan dagoen likidoa ere mugitu

Paretetako zelula batzuk likidoaren mugimendua hauteman

Nerbio-bulkaden bidez

Garunari jakinarazi

Mugimendua

Buruaren jarrera

ENTZUMENA

Tinpanoa

Dardara

Zelulak

Entzumen-nerbioa

Barakuilu barneko likidoetara

Zelula mekanorrezeptoreak

Hots-dardararekiko sentiberak

Hezurtzo-kate bidez

Estribua

Ingudea

Mailua

Belarri hegalak

Tinpanora(kanpoko entzunbidearen bidez)

Subtema

Hotsak hartu

Nerbio-bulkada bihurtu

Belarriak

Orekaren zentzumen-organoak ere

Ukimena, usaimena eta dastamena

Usaimenaren mende

Nerbio-bulkada

Garun-azalari

Papiletan hautemandakoa jakinarazi

Zapore mota

Papilak

Nerbio-bukaerak

Zaporeek haiek kitzikatu

4 zapore

Mingotsa

Garratza

Gozoa

Gazia

Dastamen-papilak

Zentzumen zelulak(Kimiorrezeptoreak)

USAIMENA

Sudur-hobien barnealdea

Muki-mintza

2 alde

Pituitario horia

Usaimen-hartzaile asko

Usaimen-erraboila eratu

Usaimen-nerbioa

Informazioa

Garunera

Goialdean

Pituitario gorria

Hodol-hodi ugari

Airea berotu

Behealdean

Pituitarioa

Airean disolbatu ahal den estimulua

UKIMENA

Larruazala

2 Geruza

Dermisa

Odol-hodi eta ukimen hartzaile

Informazio multzoak

Ukimen-sentipena sortu

Ruffiniren korpuskuluak

Beroa

Krauserenak

Hotza

Vater-Pacinirenak

Presio

Meissnerren korpuskuluak

Ukipenarekiko sentiberak

Ehun konjuntiboz

Elastikotasuna

Barnekoa

Epidermisa

Zelulak keratinaz

Larruazala iragaiztu

Hainbat zelula geruza

Ezkatak eta zahia

Erori

Hilda

Ehun epitelialez

Kanpokoa

Zentzumen hartzaileak

Motak(kokapen arabera)

Kanpo-hartzaileak

Kanpo-hartzaile jakin batzuk

toki jakinetan elkartu

zentzumen-egituraz inguratu

zentzumen-organoak osatu

Kanpoko estimuluak jaso

Barne-hartzaileak

Gorputzaren egoera orokorrari buruzko informazioa

Barne organoen informazioa jaso

Motak(Estimulu arabera)

Termorrezeptoreak

Tenperatura-aldaketekiko

Fotorrezeptoreak

Argiarekiko

Mekanorrezeptoreak

Estimulu mekanikoekiko

Ukimena

Entzumena

Kimiorrezeptoreak

sentiberak substantzio kimikoekiko

Usaimena

Dastamena

Nerbio zelulaz osatu

Estimulu

Nerbiobulkada

NSP edo NSZ

Sentipen

Informazioa jaso

Lokomozio-aparatuaren lesiorik sarrienak

Gihar-kontrakturak

Ariketa fisiko egokia

Lan gehiegi

Oharkabean eta luzaroan uzkurtuta

Lokadurak

Min handia eta mugimenduak areagotu

Deformazioa

Giltzadura barneko hezurra bere ohiko lekutik aldatzea

Distentsioak eta zaintiratuak

Zaintiratuak

Atseden eta alde minberatuan izotza

Lotailuetan eta orkatiletan, belaunetan eta eskumuturretan

Distentzioak

Gehiegi luzatzearen edo gehiegi erabiltzearen ondorioz

Giharrei eta tendoiei erasatu

Hausturak

Hanturak eta hematomak eragin

Mina

Larria

Iltzeak eta metalezko xaflak

Sendabidea

Igeltsua edo ohol bat jartzea

Ikusmena

Binokularra

Posizioa

Distantzia

Begiaren funtzionamendua

Erretinan irudi alderantzikatua

Fotorrezeptoreek hartu

nerbio-bulkada bihurtu

Garun-azaleraino(ikusmen-nerbioaren bidez)

Irudia auteman

Objektuek islatutako argi-izpiek

kornea zeharkatzen

Humore urtsu bidez

Kristalinora

Kurbadura egokitu

Begi-niniak

Argi kantitatea kontrolatu

Argi gutxiarekin handitu eta alrrebes

Argia sartu

Leiarra

Atalak

Begi globoa

Organo erantsiak

Zeintzuk dira?

Begiko giharrak

Malko-aparatua

Betileak

Betazalak

Bekainak

Mugimendua eragin

Begiak babestu

Kristalinoa

Elastikoa

Irudiak fokatu

Irisa

Disko koloreztatua

2 substantzia likido

Forma eman

Humore beirakara

Kristalino eta erretina artean

Humore urtsu

Kornea eta kristalinoaren artean

3 geruza

Erretina

Zelula fotorrezeptoreak

Koroidea

Odol-hodiak

Begiko zelulak elikatu

Esklerotika

Kornea

Begi-ninietara iristen den argi kantitatea

Erregulatu

Alde gardena

Zuria

Opakua

Gogorra

Kanpoko mintza

Esfera

Argi estimuluak

kononoak

Koloreak

Makiltsoak

Zuri, beltz

Giharrak

Eskeleto giharrak

Zuntzak

Perimisioa

Gihar sortatatan

Batzuk giharra osatu

Epimisioa

Bakoitza ehun konjuntibozko geruza mehe batez estalita

Endomisioa

Eskeletoaren mugimenduaz arduratu

Lokomozio aparatua osatu

Mugimendu bizkorrak eta borondatezkoak

Bihotz-giharrak

Miokardioa eratu

Gihar-zuntz ildaskatuz

Bizkor eta oharkabean uzkurtu

Gihar leunak

Hainbat organoren paretak estali

Gihar-zuntz leunez

Geldo eta oharkabean uzkurtu

Gihar-zuntza

Uzkurtu eta erlaxatu

Giltzadurak

3 mota

Mugikorrak

Hezurren artean

Likido sinobiala

Lubrifikatzaile eta moteltzailea

Hezurrek zuzenean ez ukitu

Muturrak kartilagozko giltzadura-kapsula

Lotailuak atera

Era askotako mugimenduak

Erdi mugikorrak

Kartilagoak eta lotailuak sendotzeko

Sendo lotu

Mugimendu txiki

Finkoak

Lotura sendoak

Suturak

Ertzetik elkartu

hezurrak elkarren artean ez mugitu

Hezurrak lotu

Kanpotik ehun konjuntiboz

Mintz mehe(periostioa) batez inguratuta

3 mota(forma)

Hezur luzeak

Izterrezurra eta besahezurra

Euste-eta mugimendu-funtzioak

Forma luzea eta zilindrikoa

Hezur lauak

Sorbalda-hezurra eta burezurreko hezurrak

Artean hezur arolezko geruza

Hezur-ehun trinkoko bi ehun-geruza

Babestu

Xafla-forma

Hezur motzak

Kubikoak eta biribilak

ornoak

kanpoaldea hezur-ehun trinkoz

Kaltzioz, fosforoz eta kolagenoz

Lokomozio-aparatua

Mugitzen eta ibiltzen

barne-euskarria

Erantzun motorrak

2 sistema

Gihar-sistema

Tendoien bidez

Eskeleto-sistemarekin

Nerbioen bitartez

Lotura nerbio-sistemarekin

Mimika ahalbidetzea

Jarrerari eutsi.

Mugimenduak eragin

Gihar eta tendoiak

Alde aktiboa

Eskeleto-sistema

Funtzioak

Hezur-muinean odol-zelulak sortu

Kaltzioa eta fosforoa gorde

Eskeleto-giharren ainguraketa

Barne-organoak babestu

Forma eman eta haren pisuari eustea

Mugimenduan esku hartu

2 osagai

Giltzadurak eta lotailuak

Hezurrak

Barne gitura mugikorra

Eskeletoa

Adarrak

Enborra

Burua

Alde pasiboa