DIGESTIO ETA ARNAS APARATUAK

Lisää tämän kaltaisia

DIGESTIO-APARATUA

luonut Alicia Blanco

Organoak, sistemak eta aparatuak: funtzio berbera duen ehun multzoak organo bat eratzen du: bihotza,giltzurruna, birika, …

luonut Martzel Villanueva

DIGESTIO-APARATUA

luonut Alicia Blanco

5.- Organoak, sistemak eta aparatuak:

luonut Paúl Contreras

DIGESTIO ETA ARNAS APARATUAK

Digestio hodia

6) Heste lodia

Xurgatu gabeko substantziak heste lodirantz pasatzen dira, hestearen mugimendu peristaltikoen bidez. Hiru zati ditu: hesteitsua, kolona eta ondestea:

Kolona

1,5 m-tako hodi honek hiru zati ditu: goranzko, zeharkako eta beheranzko kolona. Prozesu garrantzitsuak burutzen ditu:

Digestio-aparatuaren amaierako irekidura da. Gure borondateak erabakitzen du noiz kanporatu gorotzak, uzki-esfinterra zabalduz.

Kolonean ez dago digestiorik.

Bakteria sinbionteak bizi dira kolonean. Beren elikadurarako guk xurgatu gabeko zenbait hondar aprobetxatzen

Ia ur guztia eta gatz mineralak zurgatzen ditu odolerantz.

Hesteitsua

Ileonarekin dago komunikaturik. Hesteitsutik apendize bermiforme izeneko organoa irteten da. Itxuraz, ez du inolako harremanik digestioarekin.

5) Heste meharra

Hiru atal ditu: duodenoa, jejunoa eta ileona. 8 m-tako luzera eduki dezake. Duodenoan amaitzen da digestio kimikoa, eta mantenugaien xurgapena gertatzen da.

Ileona

Heste meharraren azken zatitxoa da. Hemen bukatzen da xurgapena. Balbula ileozekalaren bidez dago heste lodiari loturik.

Jejunoa

Mantenugaiak odolerantz xurgatzen ditu. Bere paretak oso tolestuta daude, heste-biloak osatuz. Biloen barruan odol- hodiak daude: hauek digeritutako substantziak (mantenugaiak) jaso eta gorputzeko zelula guztietara eramaten dituzte.

Duodenoa

Pilorotik datorren kimoa jasotzen du, digestio kimikoa amaitzeko. Prozesu honetan organo batzuk hartzen dute parte

Heste-urina

Ekintza kimiko honi esker, kimoa kilo izeneko ahi bihurtzen da.

Duodenoak sorturikoa da, urin pankreatikoarekin batera lan egiten duena.

Pankrea

Urin pankreatikoa sortzen du,entzimaz beterik; entzimek kimoaren deskonposaketa kimikoa amaitzen dute, mantenugaiak sortuz: monosakaridoak, aminoazidoak, ura, bitaminak…

Gibela

Behazuna sortzen du, gantzak emultsionatzeko, hau da, zati txikiago askotan deskonposatzeko. Behin sortuz gero, behazuna gibeletik behazun-xixkuraino doa, non gorderik egongo den erabilia izan arte.

4) Urdaila

“J” itxurako poltsa bat da. Bere sarrerak kardia izena du, eta etengabe egoten da zabalik. Bere irteera piloro izenaz ezagutzen da. Urdailan bi ekintza garrantzitsu gertatzen dira

Ekintza kimikoa

Urdailaren paretek urin gastrikoa jariatzen dute; honek bi osagai nagusi ditu:

Pepsina

Proteinak hasten da deskonposatzen, zati txikiagoak sortuz. Urdailean gertatutako ekintzari esker, elikadura-boloa kimo izeneko ahi erdi likido bihurtzen da. Piloroan zehar, pixkanaka pixkanaka, heste meharrera igaroko da.

Azido klorhidrikoa

Substantzia bakterizida izateaz gain, kimikoki eragiten dio elikadura-boloari.

Ekintza mekanikoa

Elikadura-boloak 3-4 ordu ematen ditu irabiaketan, birrintzen jarraitzeko. Digestio mekanikoa urdailean amaitzen da.

3) Hestegorria

Faringetik urdaileraino doan hodia da.

2) Faringea

Irensketan arnas- aparaturanzko pasabidea ixten du, elikadura-boloa trakean sar ez dadin.

Ahoaren eta hestegorriaren artean dago. Epigloti izeneko balbula dauka.

1) Ahoa

Elikagiak hodian sartzeko barrunbea da.

Mihia

Elikagaiak listuaz nahasten ditu, alde batetik bestera eramaten, hortzek beren lana egin dezaten. Gainera, elikagaiak faringerantz bultzatu, soinuak artikulatu eta dastamen ditu

Hortzak

Elikagaiak mastekatzeko erabiltzen ditugu. Gizakiak bere bizitzan bi hortzeria izaten ditu: esne-hortzeria (20 hortz) eta behin-betiko hortzeria (32 hortz). Azkenean lau hortz mota deberdintzen daude

Aurreko eta atzeko haginak. 8 eta 12 dira, hurrenez hurren. Elikagaiak txikitu eta xehatu egiten dituzte.

Letaginak

Urratu egiten dute elikagaia. 4 dira.

Ebakortzak

Elikagaia ebakitzen dute. 8 dira.

Listu guruinak

Listua jariatzen dute. Listua elikagaiekin nahasten da, birrinketa errezagoa izan dadin. Bere: konposizioan lisozima eta muzina . Lisozima substantzia bakterizida da; muzinaren ekintzari esker karbohidratoen deskonposaketa hasten da, disakarido bihurtuz.