Lotura
Gerrarteko garaia
Hitler
Weimarko Konstituzioa bertan behera utzi eta Hirugarren Reicha hasi
Alderdi nazionalistak boterea eskuratzeko etapak:
30ko urteak
1933ko hauteskundeetak, Hitler Kantziler izendatu
1923ko auteskundeetan inoiz baino boto gehiago
1930ko auteskundeetan, bederatzia aldiz ordezkari gehiago lortu
20ko urteak
Hitlerren estatu-kolpearen sailakera
Alderdi naziak ez zuen garrantzi handirik
Depresio handiaren eragina
Eskuin-uturrak asmatutako jokaldi makurraren mitoa
Versaillesko Ituna gaitzestea
Weimarko errepublika
"Mein Kampf" idtzi, hainbat ideia politikoen aurkako gorrotoariburuz
1923an, Hitler austriar asaltzailea,estatu kolpe bat ematen sailatu, baina kartzelara joan
Eskuin-mutur batek, bizkarreko labankadaren legenda zabaldu, porrota sozialisten eta juduen arazoa zela eta ez Alemanena
Biltzar Konstituziogilea, Weimaren elkartu ziren.
Nazioen elkartea, goren unea izan
Locarnoko itunean, beste gerra bat ez hasteko gauzatu ziren 1925an, adiskidetza eta adostasuna bermatuz
Garaileek, ez zuten malgutasuna erakusten galtzaileak ordaindu beharrezko kalte-ordainetan, horregatik, Frantziak eta Belgikak, Ruhr eskualea okupatu
Parisko bakea, arazo gutxi kompondu eta indar politikoen zatiketa are zailago egin demokrazia ahulak gobernatzeko.
Ideologia politiko berriak sortu: komunismoa eta faxismoa
Italiako faxismoa: frustrazio kolonialari eta irredentismoari heldu egin lehen aldiz 1922an.
Gobernuak dimititu, eta Mussolini diktadura ezarri, autezkundeak manipulatuz eta oposizioa gainetik kenduz
Autezkundeak irabazi ez harren, Mussolini erakustaldi bat antolatu: Erromako martxa
Beranduago, alderdi faxista bihurtu
Benito Mussolini, erakunde paramilitar bat sortu zuen, langile-mugimenduari erasotzeko.
Faxismoa: antiliberala, nazionalismo amorratua eta xenofoboa defendatu. Ezaugarriak
Korporatibismoa
Kampo -politika bortitza
Autariak
Arrazismoa
Alderdiaren, estatuaren eta liderraren nagusitasuna
Boto kopurua handitu, emakumeen bozkatzeko aukeragatik, baina ez betiko.
Lehen mundu gerra ondoren,imperioen disoluzioen ondorioz, estatuak errepublika demokratikoetan bihurtu
zorrek baliaoa galdu, beraz zordunak irabazten atera
irabazleek zorpetuta amaitu eta galtzaileei eskatutako kalte-ordainei esker ordaindu zorrak
Gerra, bankarrotara eraman parte-hartzaile guztiak
Liberalismo klasikoak, merkatuaren esku uzti ekonomiaren erregulazioa
Gerra Handia, lehendabiziko erabateko gerra izan, nazio osoari eragin eta estatuen akonomia ulertzeko modua aldatu
Cracka
Ondorioak
Langabezia
Langabe-kopurua izugarri hazi (40 milioi langabe)
Deflazioa
Deflazioaren ondorioz, ekoizpen industriala gain behera etorri
Prezioak etz soldatak jaitsi
Azalpena
Subtopic
Esttu batuetako bankuen porrotak, nazioarteko finantza-sistemaren porrota ekarri, Alemania eta Austriari eraginduz lehenik
Gobernuaren pasibotasuna, krisia larriagtu
Krisi ekonomiko handienetako bat hasi eta krisia berehala zabaldu eta bankuak porrot egin
Empresak hondoa jo zuten eta ehunka milaka pertsona kalean geratu bat-batean.
1929ko urriaren 28an, Ostegun Beltzan, izua eta egonezina zabaldu New Yorkeko burtsan.( Ordu batzuetan, milioika dolar galdu ziren)
Burbuilaren hauskortazunaz ohartu zirenean,kapitala ahal bezain azkar berreskuratzeko, inbertsoreak saltzen hasi, akzioen jaitsiera ekarriz
Empresak ez zituzten igoerarik izan irabazietan, eta ez zituzten aurreikuspen.
Baina, ekoizpen-ekonomian gutxiago inbertitu zen errazagoa zelako beste eratan dirua lortzea
Hori, ia ezagutzen ez zituzten empresa akzioak erostera eraman jendeari; maileguak.
Inbertsore txikiak, burtsako merkatuan sartzea, kotizazioak igo
Munduko burtsa handieneko , New Yorkeko, espekulazio-burbuilak piztu zuen krisia. Irabaziek izugarriko euforia sortu giroan
Aurrekaria
Estatu batua zen munduko lehen indar ekonomikoa
Europan, kredituen bidez estali gerrako hondamendiak, gainera, garaituek, kalte-ordain garrantsitzuak ordaindu behar aliatuei
Nekazarien sektorean, gerra ondoren, borroketatik urrun zeuden herrialdeak handitu lurrazal landagarria
Kredituen ugaritasunak kontsumoa igo, baina zorpetze-maila handia
Goi-mailako klaseen bizimodiak, erdi-mailakoei erakarri, zinemari eta irgarkiei esker irudikatzen zelako
Aberastasunaren banaketa desorekatua
