RENESANS

Honelako gehiago

filozofia_grecka

by Dominika Fryźlewicz

art

by Arleta Szydłowska

Oświecenie

by Hubert Rotkiewicz

KULTURA STAROZYTNEJ GRECJI

by weronika wolkowa-grabas

RENESANS

Przedstawiciele

Andrzej Frycz Modrzewski

Jan Długosz

Mikołaj Kopernik

Mikołaj Gomółka

Jan Kochanowski z Czarnolasu

Wiliam Szekspir

Piotr Bruegel Starszy

Galileusz

Michał Anioł Buonarroti

Leonardo da Vinci

3 podstawowe hasła humanistów

powrót do źródeł (ad fontes), czyli dotarcie do antycznych tekstów bez średniowiecznych komentarzy.

myśl poety rzymskiego Horacego „carpe diem”(„żyj chwilą”),

myśl starożytnego komediopisarza Terencjusza „jestem człowiekiem i nic co ludzkie nie jest mi obce”

Twórcom odrodzenia nie chodziło jedynie o powrót do pism filozoficznych Arystotelesa, czy Platona lub bierne naśladownictwo architektury greckiej, zależało im na unowocześnieniu świata zgodnie z antycznymi kanonami piękna, dobra i prawdy.

Ważne pojęcia

Poeta doctus - co dosłownie tłumaczy się z łaciny jako "poeta uczony", tak w starożytności określano poetów, którzy łączyli swą sztukę z filozofią, byki artystami i myślicielami. Właśnie taki artysta stanowił ideał w renesansie, poeta wykształcony, znający starożytne języki (grekę, łacinę, hebrajski), antyczną tradycje i sztukę. Przykładem poety uczonego był między innymi Jan Kochanowski.

Harmonia - zasada zaczerpnięta z antycznej estetyki, dotycząca zarówno dzieł sztuki jak i zasad życia. W sztuce przejawiała się jako równowaga i proporcjonalność i adekwatność formy do treści, w życiu zaś odwoływała się do stoickich i epikurejskich zasad umiaru.

Mecenat - forma opieki, jaką sprawowali możni nad artystami, polegał na wspieraniu twórców finansowo.

Filozofia

Nowym kierunkiem myśli, zrodzonym już w renesansie był erazmianizm.

Jego twórca jest Erazm z Rotterdamu ("Pochwała głupoty"), który głosił zasady irenizmu, czyli dążenia do pokoju i rozwiązywania tą droga wszelkich konfliktów. Filozoficzna myśl Erazma była bardzo ceniona i popularna w renesansowej Europie.

Renesans był inspirowany kultura antyczną, w znacznej mierze starożytną filozofią, twórcy europejscy chętnie sięgali do takich kierunków jak epikureizm, stoicyzm czy hedonizm.

hedonizm

pogląd, doktryna, uznająca przyjemność, rozkosz za najwyższe dobro i cel życia, główny motyw ludzkiego postępowania. Często mylone z epikureizmem, gdzie unikanie cierpienia i bólu jest głównym warunkiem osiągnięcia szczęścia.

stoicyzm

Stoicyzm stanowił filozofię rozumu i opanowania, postulował postępowanie przemyślane i rozważne, negował kierowanie się emocjami i uczuciami, a także wygórowane ambicje i oczekiwania. Stoicy starali się zawsze zachowywać spokój i hart ducha. Przeciwności losu należy przyjmować z opanowaniem i rozsądkiem.

Zenona z Kition

epikureizm

kierunek stworzony przez starożytnego filozofa Epikura, który głosił, ze szczęście polega na braku cierpień, co zaś do przyjemności to cenił umiar i wyznawał wyższość przyjemności duchowych i intelektualnych, wynikających z obcowania ze sztuką i nauką, nad cielesnymi.

Epikur

Ramy czasowe

Polsce renesans datuje się od końca XV wieku, czyli dość późno do początku XVII wieku

W Europie północnej – od końca XV w. po koniec XVI w.

We Włoszech – od XIV w. do początku/2. poł. XVI w.

Włochy stanowią kolebkę odrodzenia, tam kierunek się zrodził i osiągał swoje szczyty, tam też zakończył się najwcześniej, ponieważ już na początku XVI wieku zaczął ustępować miejsca barokowi

Architektura renesansu

Domek loretański w Gołębiu zbudowany ok. 1640

Kaplica Boimów we Lwowie

Kamienica Celejowska w Kazimierzu Dolnym

Ratusz w Poznaniu

Kraków – Sukiennice

Wawel – Kaplica Zygmuntowska

Zamek Królewski na Wawelu – Dziedziniec

sztuka

odkryciu i opanowaniu zasad perspektywy linearnej.

zainteresowaniu się na nowo antykiem i systematycznym badaniu sztuki starożytnej

Popularne stały się postacie biblijne i mitologiczne. W wielu dziełach występowały one razem. Powstało tam malarstwo portretowe. Malarze opierali się na 3 zasadach:

cechy renesansu

rozwój języków narodowych

dbałość o szkolnictwo np. powstające licznie wówczas w Polsce gimnazja humanistyczne,

rozwój akademii na wzór starożytny, np. akademie artystyczne, literackie, czy naukowe,

powstawanie ośrodków kultury humanistycznej zgromadzonej wokół dworów władców lub arystokracji (zanik wpływu uniwersytetów i klasztorów na życie kulturalne),

troska o długotrwałą sławę, często poprzez tworzenie ponadczasowych dzieł

upowszechnienie książek poprzez wynalezienie druku przez Jana Gutenberga,

podział społeczeństwa na: wykształcone, majętne elity i tłum,

podkreślanie wolności wyboru i prawa do w życia jednostki,

rozwój nauk przyrodniczych i humanistycznych,

Dlatego kolejną cecha omawianej epoki było przeciwstawienie się wzorom średniowiecznym, opartym na autorytecie władzy i Kościoła.

Podstawową cecha renesansu był powrót do kultury antycznej

Podstawowe kierunki myśli renesansowej

reformacja

ruch religijno-polityczno-społeczny zapoczątkowany przez Marcina Lutra w XVI wieku, mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Był reakcją na negatywne zjawiska, które miały miejsce w katolickiej hierarchii kościelnej, a także stanowił opozycję do katolickiej doktryny dogmatycznej.

Marcin Luter

humanizm

nurt filozoficzny lub światopogląd oparty na racjonalnym myśleniu, który wyraża się troską o potrzeby, szczęście, godność i swobodny rozwój człowieka w jego środowiskach: społecznym i naturalnym.

antropocentryzm

pogląd filozoficzny i religijny, według którego człowiek stanowi centrum i cel Wszechświata.

Daty wyznaczające początek epoki

1492 - odkrycie Ameryki

1452–1455 - wynalezienie druku

1453r. - upadek Konstantynopola

Nazwa

Nazwa epoki wywodzi się z języka francuskiego i oznacza odrodzenie, chodzi tu o odrodzenie kultury antycznej.